Ο θυρεοειδής και τα επινεφρίδια τον καιρό του SARS-CoV-2

Ο θυρεοειδής και τα επινεφρίδια τον καιρό του SARS-CoV-2 και των εμβολίων: 15+1 ερωτήσεις και απαντήσεις

‍

Η λοίμωξη από τον κορωνοϊό SARS-CoV-2 έχει εδώ και κάποιους μήνες λάβει πανδημικές διαστάσεις, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, προκαλώντας εκατομμύρια πλέον νεκρούς παγκοσμίως. Η πανδημία αυτή έχει πλήξει αναμφίβολα τις ζωές όλων μας και συνοδεύεται από μια πληθώρα άμεσων και έμμεσων συνεπειών. Μία από τις συνέπειες αυτής της ταχέως μεταβαλλόμενης κατάστασης είναι η επικέντρωση των προσπαθειών και της προσοχής υγειονομικών και ασθενών στο οξύ πρόβλημα της λοίμωξης που ίσως σε κάποιες περιπτώσεις να οδηγεί σε παραμέληση κάποιων χρόνιων, επίσης σημαντικών θεμάτων υγείας. 

Οι παθήσεις του θυρεοειδή αδένα αποτελούν πολύ συχνές, συνήθως χρόνιες καταστάσεις. Έχουν ένα ευρύ φάσμα παθογένειας και μια ποικιλία εκδηλώσεων. Κάποιες από αυτές συνοδεύονται από υπο- ή υπέρ-λειτουργία του αδένα (υποθυρεοειδισμός, υπερθυρεοειδισμός, θυρεοειδίτιδα, Hashimoto’s, Graves’), ενώ άλλες απαιτούν διερεύνηση, παρακολούθηση και θεραπεία για την πιθανότητα κακοήθειας (όζοι του θυρεοειδή). 

Από την άλλη, οι παθήσεις των επινεφριδίων, μολονότι σαφώς λιγότερο συχνές, μπορεί να είναι πιο σοβαρές. Συγκεκριμένα, η ανεπάρκεια των επινεφριδίων (συνηθέστερα  νόσος του Addison) μπορεί να παρουσιάσει σοβαρές επιπλοκές με οποιαδήποτε λοίμωξη, συμπεριλαμβανομένης αυτής από τον SARS-CoV-2. 

Καθώς τα προγράμματα εμβολιασμού του πληθυσμού ενάντια στον κορωνοϊό SARS-CoV-2 έχουν ήδη ξεκινήσει, μια πληθώρα ερωτημάτων έχουν προκύψει γύρω από το τρίπτυχο «παθήσεις του θυρεοειδή-κορωνοϊός-εμβόλιο». Στο κείμενο αυτό, παραθέτουμε με τη μορφή ερωταπαντήσεων τα διαθέσιμα ως τώρα στοιχεία σε ό,τι αφορά το τρίπτυχο αυτό.

Παθήσεις του θυρεοειδή

Ερώτηση 1. Πάσχω από αυτοάνοση νόσο του θυρεοειδούς (Θυρεοειδίτιδα Hashimoto, νόσο Graves). Σημαίνει αυτό ότι είμαι ανοσοκατεσταλμένος; 

Όχι. Οι οδοί του ανοσοποιητικού συστήματος που είναι υπεύθυνες για την καταπολέμηση των ιογενών λοιμώξεων, συμπεριλαμβανομένου του κορωνοϊού SARS-CoV-2, φαίνεται να είναι διαφορετικές και ανεξάρτητες από το τμήμα αυτό που εμπλέκεται στις αυτοάνοσες νόσους του θυρεοειδή. Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι ασθενείς με αυτοάνοση θυρεοειδική νόσο εμφανίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο νόσησης από τον ιό.

Ερώτηση 2. Ο θυρεοειδής μου δεν είναι καλά ρυθμισμένος. Αυξάνει αυτό τον κίνδυνο μόλυνσης από τον κορωνοϊό SARS-CoV-2 ή τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων;

Τα έως τώρα δεδομένα δεν είναι απολύτως ξεκάθαρα αν άτομα με «κακώς ελεγχόμενη» ασθένεια του θυρεοειδή (συνήθως ασθενείς που έχουν ξεκινήσει πολύ πρόσφατα την αγωγή ή δε λαμβάνουν την αγωγή για τον θυρεοειδή όπως πρέπει) διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο μόλυνσης από τον ιό σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό. Ωστόσο, φαίνεται πολύ πιθανό ότι τα άτομα αυτά, εάν νοσήσουν, μπορεί να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο επιπλοκών από τη λοίμωξη. 

Αυτός ο κίνδυνος είναι πιο έντονος στις περιπτώσεις κακώς ρυθμισμένου υπερθυρεοειδισμού (ή θυρεοτοξίκωση ή νόσος του Graves), ιδιαίτερα στους ηλικιωμένους ανθρώπους. Είναι τεκμηριωμένο ότι ο κακώς ρυθμισμένος υπερθυρεοειδισμός σχετίζεται με αυξημένη καρδιαγγειακή θνητότητα. Οποιαδήποτε λοίμωξη σε αυτούς τους ασθενείς, συμπεριλαμβανομένης αυτής από τον κορωνοϊό SARS-CoV-2, μπορεί να πυροδοτήσει μια σειρά βαρύτατων καρδιαγγειακών επιπλοκών, όπως αρρυθμίες και καρδιακή συμφόρηση. Είναι επομένως πολύ σημαντικό αυτοί οι ασθενείς να έχουν το συντομότερο δυνατό φυσιολογική λειτουργία του θυρεοειδούς. 

Συμπερασματικά, συστήνεται οι πάσχοντες από θυρεοειδικές νόσους να:

• Συμβουλευτούν τον ενδοκρινολόγο τους 
• Συνεχίσουν να λαμβάνουν συστηματικά την αγωγή τους για να μειώσουν τους πιθανούς κινδύνους

‍

Ερώτηση 3. Λαμβάνω αγωγή με θυροξίνη. Αυξάνει η θυροξίνη τον κίνδυνο νόσησης από τον κορωνοϊό SARS-CoV-2;

Ξεκάθαρα όχι. Η λεβοθυροξίνη, σε όποια μορφή κι αν λαμβάνεται, δεν είναι ανοσοτροποποιητικό φάρμακο, δεν επηρεάζει ούτε εξασθενεί δηλαδή το ανοσοποιητικό σύστημα. 

‍

Ερώτηση 4. Λαμβάνω αγωγή για υπερθυρεοεδισμό (καρβιμαζόλη, μεθιμαζόλη, προπυλθειουρακίλη). Αυξάνουν τα φάρμακα αυτά τον κίνδυνο νόσησης από τον κορωνοϊό SARS-CoV-2;

Όχι. Ούτε τα φάρμακα αυτά είναι ανοσοτροποιητικά. Μάλιστα, αποτελούν πολύτιμα εργαλεία και στην περίοδο του κορωνοϊού SARS-CoV-2, καθώς μας βοηθούν να ρυθμίσουμε με τρόπο μη επεμβατικό τον υπερθυρεοειδισμό, ο οποίος, εάν μείνει αρρύθμιστος, πιθανότατα αυξάνει τον κίνδυνο επιπλοκών από τον ιό. Είναι επομένως σημαντική η συμμόρφωση του ασθενούς στην αγωγή με τα φάρμακα αυτά σε στενή συνεργασία με τον θεράποντα ενδοκρινολόγο. 

Ωστόσο, μια σπάνια παρενέργεια των φαρμάκων αυτών είναι η ακοκκιοκυτταραιμία (κατάσταση η οποία εμφανίζεται στο 0,2-0,5% των ασθενών που λαμβάνουν την αγωγή), στην οποία ο αριθμός των ανοσοποιητικών κυττάρων που καταπολεμούν τις λοιμώξεις ελαττώνεται σημαντικά. Η κατάσταση αυτή εκδηλώνεται με συμπτώματα, όπως έλκη (άφθες) στο στόμα ή πυρετό ή πονόλαιμο. Η δυσκολία έγκειται στο γεγονός ότι τα συμπτώματα αυτά αποτελούν συμπτώματα και της λοίμωξης από κορωνοϊό SARS-CoV-2. Είναι εξαιρετικά δύσκολο να διακρίνει κανείς κλινικά αν τα συμπτώματα αυτά αποτελούν εκδηλώσεις της ακοκκιοκυτταραιμίας ή του ιού. Επειδή η ακοκκιοκυτταραιμία με πυρετό μπορεί να αποτελεί σοβαρή επιπλοκή, η πιθανότητα εμφάνισής της δεν πρέπει να παραβλέπεται. Στις περιπτώσεις αυτές, θα πρέπει ο ασθενής να επικοινωνήσει άμεσα με τον θεράποντα ενδοκρινολόγο, προκειμένου να καθοριστεί ο βέλτιστος τρόπος αξιολόγησης και αντιμετώπισης. Η συνήθης προσέγγιση περιλαμβάνει διακοπή της θεραπείας μέχρι την εξακρίβωση της διάγνωσης και άμεσο έλεγχο των λευκών αιμοσφαιρίων (αιματολογική εξέταση για γενική αίματος).

‍

Ερώτηση 5. Μπορεί ο κορωνοϊός SARS-CoV-2 να προκαλέσει νόσο του θυρεοειδή; 

Οι γνώσεις μας γύρω από τις διάφορες εκδηλώσεις του νέου ιού, αν και ελλιπείς, έχουν σίγουρα εμπλουτιστεί τους τελευταίους μήνες. Οκτώ άρθρα (case reports) τους τελευταίους μήνες έχουν περιγράψει περιπτώσεις ασθενών που προηγουμένως δεν έπασχαν από κάποια θυρεοειδική πάθηση,  οι οποίοι εκδήλωσαν υποξεία θυρεοειδίτιδα κατόπιν διάγνωσής τους με τον COVID-19. Η υποξεία θυρεοειδίτιδα είναι μία νόσος του θυρεοειδή, ιογενούς ή μετα-ιικής προέλευσης και ονομάζεται επίσης «De Quervain's», «κοκκιωματώδης θυρεοειδίτιδα» ή «θυρεοειδίτιδα γιγαντιαίων κυττάρων». Ο ασθενής με υποξεία θυρεοειδίτιδα εμφανίζει συνήθως πυρετό, κακουχία, εύκολη κόπωση, μυαλγίες και κυρίως άλγος στον τράχηλο αμφοτερόπλευρα ή και ετερόπλευρα, συχνά με αντανάκλαση του άλγους στην κάτω γνάθο και το αυτί. Η διάγνωση επιβεβαιώνεται από τον ενδοκρινολόγο με τη συνεκτίμηση των κλινικών, αιματολογικών και ακτινολογικών ευρημάτων. Η θεραπεία στις περισσότερες περιπτώσεις περιλαμβάνει τη χορήγηση κορτιζόνης.

Ερώτηση 6. Λαμβάνω αγωγή με κορτιζόνη από τον ενδοκρινολόγο μου για παθήσεις σχετιζόμενες με τον θυρεοειδή (συνηθέστερα υποξεία θυρεοειδίτιδα ή θυρεοειδική οφθαλμοπάθεια). Τι πρέπει να γνωρίζω;

Η κορτιζόνη, ειδικά σε υψηλές δόσεις, αποτελεί ανοσοκατασταλτικό φάρμακο. Συνεπώς, τα άτομα που λαμβάνουν αγωγή με κορτιζόνη ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου για ιογενείς λοιμώξεις. Ο κίνδυνος αυτός σε γενικές γραμμές αυξάνεται ανάλογα με τη διάρκεια και τη δόση της θεραπείας. Από την άλλη, οι υποκείμενες παθήσεις του θυρεοειδή για τις οποίες χορηγείται η κορτιζόνη είναι εξίσου σοβαρές, επομένως είναι απαραίτητο να τεθούν άμεσα υπό έλεγχο. Ο ασθενής που λαμβάνει αγωγή με κορτιζόνη δεν πρέπει ποτέ να διακόπτει τη θεραπεία του, παρά μόνο μετά από προσεκτική συνεννόηση με τον θεράποντα ενδοκρινολόγο του. 

Ερώτηση 7. Είμαι έγκυος και πάσχω από υπο- ή υπερ-θυρεοειδισμό (είτε προϋπάρχουσα της εγκυμοσύνης διάγνωση είτε νέα διάγνωση κατά την κύηση). Τι πρέπει να γνωρίζω;

Οι παθήσεις του θυρεοειδή πρέπει να είναι άριστα ρυθμισμένες στην κύηση. Έχει αποδειχθεί με πλήθος μελετών ότι ο φτωχά ρυθμισμένος υποθυρεοειδισμός ή υπερθυρεοειδισμός σχετίζεται με επιπλοκές της κύησης ή και συγγενείς ανωμαλίες στο έμβρυο, ιδιαίτερα όταν η νόσος της μητέρας είναι αυτοάνοσης αιτιολογίας. Από την άλλη, το ευχάριστο είναι ότι οι παθήσεις του θυρεοειδούς μπορούν να ρυθμιστούν άριστα στην κύηση με την κατάλληλη προσαρμογή των φαρμάκων, συνεπώς όλες οι δυσάρεστες συνέπειες μπορούν να προληφθούν.

Τα διαγνωστικά κριτήρια και η προσέγγιση των γυναικών με προβλήματα του θυρεοειδή κατά τη διάρκεια της κύησης είναι διαφορετικά από την αντίστοιχη προσέγγιση πριν και μετά την εγκυμοσύνη. Σε ό,τι αφορά τον υποθυρεοειδισμό, οι στόχοι της θεραπείας με θυροξίνη είναι πιο «αυστηροί» στη διάρκεια της εγκυμοσύνης, επιδιώκοντας τη διατήρηση των επιπέδων της θυρεοειδοτρόπου ορμόνης (TSH) <2.5 mIU/L ή <3 mIU/L, ανάλογα με το τρίμηνο της κύησης. 

Σε ό,τι αφορά τον υπερθυρεοειδισμό, σε πολλές περιπτώσεις η νόσος μπαίνει σε ύφεση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Σε αρκετές όμως περιπτώσεις, απαιτείται θεραπεία με αντιθυρεοειδικά φάρμακα. Οι συστάσεις των ενδοκρινολογικών εταιρειών Ευρώπης και Αμερικής είναι για χορήγηση προπυλοθειουρακίλης κατά τις πρώτες 16 εβδομάδες της κύησης και, εν συνεχεία, εάν η ασθενής χρήζει ακόμα θεραπείας, η αντικατάστασή της με μεθιμαζόλη. 

Μια άλλη παράμετρος της προσέγγισης της εγκύου γυναίκας με προβλήματα θυρεοειδή στην κύηση αποτελεί η εκτίμηση του κινδύνου εμφάνισης προβλημάτων με τον θυρεοειδή του εμβρύου ή του νεογνού. Αυτός ο κίνδυνος πλέον μπορεί να εκτιμηθεί με μεγάλη ακρίβεια με τον υπολογισμό των κατάλληλων αντισωμάτων (TSH receptor antibodies). Σε κάθε περίπτωση, η παρακολούθηση των προβλημάτων του θυρεοειδή σε μια έγκυο γυναίκα πρέπει να είναι στενή, με τακτική επικοινωνία με τον ενδοκρινολόγο. 

‍

Ερώτηση 8. Πάσχω από νόσο του θυρεοειδή και έχω διαπιστώσει ότι τους τελευταίους μήνες, κατά τη διάρκεια των μέτρων περιορισμού λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού SARS-CoV-2, η ψυχική μου υγεία έχει επιδεινωθεί. Τι μπορώ να κάνω;

Οι πρωτόγνωρες συνθήκες που όλοι μας ζούμε τους τελευταίους περίπου 12 μήνες με την πανδημία του κορωνοϊού SARS-CoV-2 έχουν οδηγήσει στην επιδείνωση της ψυχικής υγείας μεγάλου μέρους του πληθυσμού. Μια πρόσφατη έρευνα του British Thyroid Foundation στο Ηνωμένο Βασίλειο επιβεβαίωσε με εμφατικό τρόπο αυτή τη διαπίστωση και για τους ασθενείς με θέματα θυρεοειδή. Η έρευνα της ιατρικής ομάδας των Μ. Παυλάτου, J. Priestley, C. McMullan και Π. Πέρρου για λογαριασμό του British Thyroid Foundation περιελάμβανε 633 ασθενείς, κυρίως γυναίκες, τόσο με υπο- όσο και με υπερ-θυρεοειδισμό. Το 58% από τους συμμετέχοντες αισθάνθηκε ότι το άγχος και η κατάθλιψη αυξήθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο μέσος όρος της βαθμολογίας των ερωτηθέντων σχετικά με την ποιότητα  ζωής τους πριν την πανδημία ήταν 7/10. Αυτός μειώθηκε στα 5,6 / 10 κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Ένα άλλο σημαντικό εύρημα της ίδιας έρευνας ήταν ότι οι ασθενείς κατά το διάστημα αυτό ένιωθαν πως είχαν περιορισμένη πρόσβαση σε ιατρική φροντίδα σε ό,τι αφορά τα ζητήματα του θυρεοειδή. Αυτό είναι πολύ πιθανό να επιτείνει τα συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης. Το 83% του δείγματος θα καλωσόριζε ένα πρόγραμμα, στο οποίο οι ασθενείς θα μπορούσαν ενδεχομένως να έχουν τηλεφωνικές ή video συνεδρίες με ενδοκρινολόγους. Η σωστή ρύθμιση των νόσων του θυρεοειδή μπορεί να μειώσει το υποκείμενο άγχος κατά τη διάρκεια της πανδημίας και των μέτρων περιορισμού. Συνεπώς, είναι σημαντικό οι ασθενείς να διατηρήσουν επαφή με τον ενδοκρινολόγο τους κι ακόμα κι αν διστάζουν να τον επισκεφθούν στην κλινική ή στο ιατρείο του λόγω του κινδύνου του κορωνοϊού SARS-CoV-2, να οργανώσουν μια τηλεφωνική ή video συνεδρία με τη χρήση της τεχνολογίας, εφόσον βέβαια αυτό κρίνεται κατάλληλο και από τον ιατρό.

Όζοι του θυρεοειδή

Ερώτηση 9. Έχω όζο του θυρεοειδή αδένα, ο οποίος χρήζει περαιτέρω διερεύνησης με παρακέντηση (βιοψία ή FNA- Fine Needle Aspiration). Είναι ασφαλές να καθυστερήσω τη βιοψία του όζου του θυρεοειδούς;

Ευτυχώς, οι περισσότεροι όζοι του θυρεοειδή είναι καλοήθεις. Ωστόσο, μερικοί  από αυτούς - και ειδικά οι μεγαλύτεροι με ύποπτα χαρακτηριστικά στο υπερηχογράφημα - συστήνεται να υποβάλλονται σε βιοψία με λεπτή βελόνη. Επίσης, όταν ο όζος του θυρεοειδούς είναι κακοήθης (καρκίνος), στις περισσότερες περιπτώσεις η εξέλιξή του είναι βραδεία. Παρόλα αυτά, υπάρχουν συγκεκριμένοι τύποι ή υπο-τύποι καρκίνου του θυρεοειδή με πιο επιθετική συμπεριφορά, όπου η έγκαιρη παρέμβαση μπορεί να προλάβει διασπορά της νόσου. Η απόφαση για τη διενέργεια βιοψίας όζου του θυρεοειδή είναι καθαρά εξατομικευμένη, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά της κάθε περίπτωσης και λαμβάνεται από τον ενδοκρινολόγο σε συνεργασία με τον ασθενή. 

Ερώτηση 10. Έχω διαγνωσθεί με καρκίνο του θυρεοειδή μετά από βιοψία όζου ή όζων. Είναι ασφαλές να καθυστερήσω το χειρουργείο για την αντιμετώπιση του καρκίνου του θυρεοειδούς εξαιτίας της πανδημίας του κορωνοϊού;

Η χειρουργική αντιμετώπιση αποτελεί το πρωταρχικό και βασικότερο μέσο αντιμετώπισης του καρκίνου του θυρεοειδή, στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων. Το χειρουργείο περιλαμβάνει ολική θυρεοειδεκτομή και λεμφαδενικό καθαρισμό των διαμερισμάτων του τραχήλου, όταν αυτός ενδείκνυται. Εξαιτίας της πανδημίας του κορωνοϊού SARS-CoV-2,  αρχικά πολλά προγραμματισμένα χειρουργεία αναβλήθηκαν, κάτι που δημιουργεί εύλογο άγχος και ανησυχία σχετικά με την έγκαιρη αντιμετώπιση της κακοήθειας.

Είναι, ευτυχώς, παρήγορο ότι οι περισσότεροι καρκίνοι του θυρεοειδή είναι αργά εξελισσόμενοι όγκοι με βραδεία διασπορά. Ωστόσο, υπάρχουν και εξαιρέσεις, όπως επιθετικές μορφές θηλώδους ή θυλακιώδους καρκινώματος, με διήθηση άλλων δομών του τραχήλου, αλλά και τα σπανιότερα καρκινώματα, το αναπλαστικό και το μυελοειδές. Τέλος, σε ορισμένες περιπτώσεις, οι ασθενείς εμφανίζουν δυσκολίες στην αναπνοή ή στην κατάποση λόγω αύξησης του μεγέθους του όζου. 

Σε γενικές γραμμές, η έγκαιρη χειρουργική αντιμετώπιση του καρκίνου του θυρεοειδή είναι κομβικής σημασίας. Πρέπει, επίσης, να τονιστεί ότι χειρουργεία για την αντιμετώπιση κακοήθειας διενεργούνται και κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Προτείνεται, λοιπόν, ο ασθενής με πιθανή κακοήθεια του θυρεοειδή να συζητήσει διεξοδικά τη διάγνωσή του με τον θεράποντα ενδοκρινολόγο και χειρουργό ενδοκρινών αδένων για τον ασφαλή προγραμματισμό του χειρουργείου.

Καρκίνος του θυρεοειδή 

Ερώτηση 11. Στο παρελθόν, υποβλήθηκα σε χειρουργείο θυρεοειδή για καρκίνο ή/και έλαβα θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο. Διατρέχω υψηλότερο κίνδυνο μόλυνσης από τον  κορωνοϊό SARS-CoV-2;

Όλα τα δεδομένα που έχουμε έως τώρα συνηγορούν στο ότι δεν υπάρχει καμία ένδειξη πως οι ασθενείς που στο παρελθόν έλαβαν θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο ή υποβλήθηκαν σε χειρουργική επέμβαση του θυρεοειδή διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο ιογενούς λοίμωξης, εφόσον δεν υπάρχει καμιά ένδειξη υπολειπόμενης κακοήθειας ή αναζωπύρωσης της νόσου. Είναι, ωστόσο, σημαντικό ο ασθενής να συνεχίσει κανονικά την παρακολούθησή του με τον θεράποντα ενδοκρινολόγο, τόσο ως προς τη θεραπεία υποκατάστασης με θυροξίνη (προκειμένου να αποφύγουμε απορρύθμιση του θυρεοειδή που αυξάνει τον κίνδυνο ιογενών λοιμώξεων), όσο και ως προς τη γενική παρακολούθηση μετά από θεραπεία για κακοήθεια που περιλαμβάνει κλινική εκτίμηση, υπερηχογραφικό έλεγχο και σε κάποιες περιπτώσεις τη μέτρηση συγκεκριμένων δεικτών (θυρεοσφαιρίνη ή καλσιτονίνη).

‍

Ερώτηση 12. Υποβλήθηκα πρόσφατα σε επέμβαση για τον θυρεοειδή ή σε θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο. Τι πρέπει να κάνω; 

Εάν υποβληθήκατε πρόσφατα σε θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο ή επέμβαση για τον θυρεοειδή, θα χρειαστεί να ξεκινήσετε θεραπεία με θυροξίνη. Η δόση της θυροξίνης ρυθμίζεται ανάλογα με τα επίπεδα της θυρεοτρόπου ορμόνης (TSH). Τα επιθυμητά μετεγχειρητικά επίπεδα της TSH διαφέρουν ανάλογα με τη διάγνωση (θεραπεία υποκατάστασης ή θεραπεία καταστολής), συνεπώς θα πρέπει να συζητήσετε με τον θεράποντα ενδοκρινολόγο σας για τη δόση και τη σωστή λήψη θυροξίνης, καθώς και τον σωστό προγραμματισμό των επαναληπτικών αιματολογικών εξετάσεων. 

Ερώτηση 13. Λόγω της προηγούμενης διάγνωσής μου με καρκίνο του θυρεοειδή, λαμβάνω αγωγή με θυροξίνη σε δόση καταστολής, διατηρώντας τη θυρεοτρόπο ορμόνη (TSH) σε χαμηλά επίπεδα. Πρέπει να αλλάξω κάτι λόγω του κινδύνου λοίμωξης από τον κορωνοϊό SARS-CoV-2;

Όχι. Είναι σημαντικό να συνεχίσετε την αγωγή σας με θυροξίνη, με τους ίδιους στόχους ως προς τα επίπεδα της TSH, για να μειωθεί ο κίνδυνος υποτροπής. Η δόση της θυροξίνης θα προσαρμοστεί εάν είναι απαραίτητο από τον ενδοκρινολόγο σας ανάλογα με τα επίπεδα της TSH.

‍

Ερώτηση 14. Έχω διαγνωσθεί με καρκίνο του θυρεοειδή και έχω λάβει χημειοθεραπεία ή αναστολείς των κινασών ή εξωτερική ακτινοβολία. Τι πρέπει να ξέρω ως προς τον κίνδυνο μόλυνσης από τον κορωνοϊό SARS-CoV-2 που διατρέχω ; 

Ένα μικρό ποσοστό ασθενών με καρκίνο του θυρεοειδή χρήζει πιο εντατικής θεραπείας, πέρα από το χειρουργείο θυρεοειδή/τραχήλου και το ραδιενεργό ιώδιο. Οι ασθενείς που λαμβάνουν χημειοθεραπεία ή αναστολείς κινασών ή που έχουν λάβει εξωτερική ακτινοβολία αποτελούν ομάδες υψηλού κινδύνου για σοβαρή νόσηση από τον κορωνοϊό SARS-CoV-2 και για αυτό θα πρέπει να τηρούν τις οδηγίες του ΕΟΔΥ και να επικοινωνήσουν με τον θεράποντα ιατρό τους για περαιτέρω οδηγίες. 

Ερώτηση 15. Έχω νόσο του θυρεοειδή. Είναι ασφαλές να εμβολιαστώ για τον κορωνοϊό SARS-CoV-2;

Το πρόγραμμα εμβολιασμού του γενικού πληθυσμού έναντι του κορωνοϊού SARS-CoV-2 ξεκίνησε πρόσφατα και στη χώρα μας. Με τα έως τώρα δεδομένα, τρία εμβόλια έχουν εγκριθεί από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων, ενώ και κάποια άλλα είναι υπό έγκριση. Οι κλινικές δοκιμές των εμβολίων περιελάμβαναν δεκάδες χιλιάδες ανθρώπων. Δεδομένου ότι οι νόσοι του θυρεοειδή είναι αρκετά συχνές και η ύπαρξή τους δεν αποτελούσε κριτήριο αποκλεισμού από τον εμβολιασμό κατά τη διενέργεια των κλινικών δοκιμών, θεωρείται βέβαιο ότι πολλές χιλιάδες άνθρωποι με νόσους του θυρεοειδή συμμετείχαν στις κλινικές δοκιμές. Με τα έως τώρα δεδομένα, δεν υπάρχουν αναφορές για υψηλότερο κίνδυνο άμεσων ή μεσοπρόθεσμων παρενεργειών από το εμβόλιο σε ανθρώπους με νόσο του θυρεοειδή. Συνεπώς, και καθώς περιμένουμε τη δημοσίευση των λεπτομερών αποτελεσμάτων των κλινικών δοκιμών των εμβολίων σε ασθενείς με παθήσεις του θυρεοειδή, δε φαίνεται να υπάρχει υψηλότερος κίνδυνος για ανθρώπους με θυρεοειδοπάθειες. Ως εκ τούτου, οι διεθνείς επιστημονικές εταιρείες προτείνουν τον εμβολιασμό αυτών των ανθρώπων παράλληλα με τον γενικό πληθυσμό. Ιδιαίτερες υπο-περιπτώσεις ίσως αποτελούν οι ασθενείς που υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία ή θεραπεία με αναστολείς κινασών ή εξωτερική ακτινοβόληση για καρκίνο του θυρεοειδή ή έχουν προγραμματισμένο χειρουργείο θυρεοειδή πολύ κοντά στην ημερομηνία εμβολιασμού τους. Σε αυτές τις περιπτώσεις, προτείνεται η αναλυτική συζήτηση των παραμέτρων με τον θεράποντα ιατρό, με στόχο τη λήψη της ασφαλέστερης απόφασης. 

‍

Επινεφρίδια

Ερώτηση 16. Πάσχω από ανεπάρκεια των επινεφριδίων και λαμβάνω αγωγή με κορτιζόνη. Διατρέχω υψηλότερο κίνδυνο λοίμωξης από τον κορωνοϊό SARS-CoV-2;

Η ανεπάρκεια των επινεφριδίων (όπως και η υποφυσιακή ανεπάρκεια) είναι μια χρόνια κατάσταση  που χαρακτηρίζεται από έλλειψη παραγωγής κορτιζόλης. Καθώς η κορτιζόλη (στεροειδής ορμόνη) είναι απολύτως απαραίτητη για τη ζωή, η θεραπεία υποκατάστασης με κορτιζόνη από τους ασθενείς αυτούς σε όλη τη διάρκεια ζωής τους, με σκοπό τη μίμηση φυσιολογικών συγκεντρώσεων κορτιζόλης στο πλάσμα, αποτελεί ζωτικής σημασίας θεραπεία.

Με βάση τα τρέχοντα δεδομένα, δεν είναι ξεκάθαρο ότι οι ασθενείς με επινεφριδιακή ή υποφυσιακή ανεπάρκεια διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να προσβληθούν από τον κορωνοϊό SARS-CoV-2. Ωστόσο, γνωρίζουμε ότι οι ασθενείς με νόσο του Addison (πρωτογενή επινεφριδιακή ανεπάρκεια) και συγγενή υπερπλασία των επινεφριδίων έχουν έναν ελαφρώς αυξημένο συνολικό κίνδυνο νόσησης από λοιμώξεις. Γνωρίζουμε, επίσης, ότι σε περιπτώσεις λοίμωξης ή οποιουδήποτε stress του οργανισμού (για παράδειγμα, αιμορραγία, μείζον χειρουργείο κ.ά.), οι ανάγκες για στεροειδή αυξάνονται σημαντικά.  Σε περίπτωση υποψίας λοίμωξης από τον κορωνοϊό SARS-CoV-2,, θα πρέπει να καθοριστεί έγκαιρη τροποποίηση της θεραπείας υποκατάστασης σύμφωνα με τις οδηγίες του ενδοκρινολόγου σας.  Επιπρόσθετα, συνιστάται στους ασθενείς να έχουν στη διάθεσή τους αρκετό απόθεμα των σκευασμάτων κορτιζόνης που χρησιμοποιούν.