Όλο και πιο συχνά στις μέρες μας γίνεται λόγος για τον καρκίνο του δέρματος. Ιατρικοί σύλλογοι, κρατικοί φορείς, μέσα ενημέρωσης και πολλοί ιατροί, προσπαθούν τα τελευταία χρόνια να μας ενημερώσουν σχετικά με αυτόν τον τύπο καρκίνου και να μας δώσουν να καταλάβουμε ότι η επαγρύπνηση και η πρόληψη παίζουν καθοριστικό ρόλο στον περιορισμό του. Στο παρακάτω άρθρο παρουσιάζονται κάποιες γενικές πληροφορίες σχετικά με τον καρκίνο του δέρματος, που σκοπό έχουν να ευαισθητοποιήσουν όσον αφορά την πρόληψη και την έγκαιρη διάγνωση.
Τι είναι ο καρκίνος του δέρματος;
Ο καρκίνος του δέρματος είναι ένας τύπος καρκίνου που αναπτύσσεται στο δέρμα και οφείλεται στον πολλαπλασιασμό μη φυσιολογικών κυττάρων του δέρματος. Χωρίζεται σε τρεις υποκατηγορίες: το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα, το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα και το μελάνωμα. Πιο αναλυτικά:
1. Βασικοκυτταρικό καρκίνωμα
Πρόκειται για την πιο συχνή μορφή καρκίνου του δέρματος και προκύπτει από τα βασικά κύτταρα της επιδερμίδας. Εμφανίζεται συχνότερα σε λευκά, ξανθά και ηλικιωμένα άτομα. Αναπτύσσεται κυρίως σε περιοχές του σώματος που εκτίθενται στον ήλιο, αλλά δεν αποκλείεται και η εμφάνισή του και σε άλλα σημεία του σώματος. Η αρχική μορφή συχνά είναι ένα μικρό ροδόχρουν, μαργαριτώδες οζίδιο. Αναπτύσσεται αργά και μπορεί να ξεφλουδίσει ή και να αιμορραγήσει. Κατά κανόνα δεν δίδει μεταστάσεις, αλλά καταστρέφει και διαβρώνει τους ιστούς τοπικά, προκαλώντας πόνο και κνησμό.
2. Ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα
Είναι ο δεύτερος σε σειρά πιο διαδεδομένος τύπος καρκίνου του δέρματος και αναπτύσσεται από τα ακανθοκύτταρα της επιδερμίδας. Συναντάται συχνότερα σε ηλικιωμένα ή ανοσοκατεσταλμένα άτομα. Μπορεί να εμφανιστεί σε διάφορα σημεία του δέρματος, όμως συνήθως εμφανίζεται στα σημεία που εκτίθενται περισσότερο στον ήλιο, όπως είναι το πρόσωπο, το κάτω χείλος, τα χέρια, το αυτί κ.α. Άλλες θέσεις με αυξημένο κίνδυνο μπορεί να είναι τα εγκαύματα, οι ουλές, τα έλκη, οι χρονίζουσες πληγές και τα σημεία του δέρματος που έχουν εκτεθεί σε ακτινοβολία ή σε συγκεκριμένες χημικές ουσίες. Όπως το βασικοκυτταρικό, έτσι και το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα σπάνια δημιουργεί μεταστάσεις. Μεγαλώνει ταχύτερα από το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα. Κλινικά εμφανίζεται συνήθως ως μια επίπονη παχιά και τραχιά πλάκα με λέπια που αιμορραγεί εύκολα ή ως μια πληγή με ανώμαλα όρια και επιφανειακές κρούστες που άλλοτε ξηραίνεται και άλλοτε είναι υγρή.
3. Μελάνωμα
Αποτελεί τον πιο σπάνιο, αλλά πιο επικίνδυνο τύπο καρκίνου του δέρματος και προκύπτει από τα μελανοκύτταρα (κύτταρα που παράγουν τη μελανίνη) του δέρματος. Είναι ο δεύτερος πιο συχνός καρκίνος σε άτομα 15-34 ετών. Τυπικά προσβάλλει το δέρμα, αλλά σπάνια μπορεί να εμφανισθεί στο στόμα, τα έντερα ή τον οφθαλμό. Συνήθως, οφείλεται στην έκθεση σε ηλιακή ακτινοβολία. Έχει την τάση να κάνει μεταστάσεις και είναι θεραπεύσιμο μόνον εάν διαγνωστεί και αντιμετωπιστεί σε πρώιμη κατάσταση. Είναι ένας καρκίνος σπάνιος στα παιδιά, όμως η έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία κατά την παιδική ηλικία προδιαθέτει στην ανάπτυξη καρκίνου του δέρματος στην ενήλικη ζωή.
Εμφανίζεται ως σπίλος (ελιά) ή ως μία μικρή μαύρη κηλίδα στο δέρμα. Οι σπίλοι (ελιές) δεν είναι καρκίνοι, αλλά έχουν πολλές πιθανότητες να εξελιχθούν σε καρκίνο. Συγκριτικά με τους σπίλους, τα μελανώματα εμφανίζουν α) ασυμμετρία, β) ανώμαλη παρυφή, γ) χρωματική ανομοιομορφία, δ) μέγεθος μεγαλύτερο ενός συνήθους σπίλου. Η εναλλαγή χρώματος, μεγέθους, σχήματος και η εμφάνιση αιμορραγίας ή κνησμού θέτουν την υποψία ανάπτυξης μελανώματος.
Υπάρχουν προειδοποιητικά σημάδια;
Ο καρκίνος του δέρματος ξεκινάει με προκαρκινικές αλλοιώσεις που εμφανίζονται στο δέρμα και σε βάθος χρόνου μπορούν να μετατραπούν σε καρκίνο. Οι πιο συνηθισμένες, οι οποίες σχετίζονται στενά με τις τρεις μορφές καρκίνου:
1. Ακτινική κεράτωση
Μικρά σημάδια στο δέρμα με φολίδες, τα οποία εμφανίζονται συνήθως μετά την υπερβολική έκθεση στον ήλιο. Είναι μία πολύ πρώιμη βλάβη, για την οποία δεν μπορούμε να πούμε με ακρίβεια εάν και πότε θα εξελιχθεί σε καρκίνο του δέρματος. Οι περισσότεροι γιατροί προληπτικά συνιστούν θεραπεία, ώστε να αποτραπεί μία μελλοντική εμφάνιση καρκίνου του δέρματος.
2. Ακτινική χειλίτιδα
Πρόκειται για προκαρκινική κατάσταση που εμφανίζεται στο κάτω χείλος και χαρακτηρίζεται από φολιδωτά σημάδια και τραχιά επιφάνεια στην περιοχή. Αν δεν γίνει θεραπεία, μπορεί να εξελιχθεί σε ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα.
3. Δερματικό κέρας
Κάνει την εμφάνισή του σαν μικρό εξόγκωμα, το οποίο είναι κωνικό και αποτελείται από κερατίνη. Ποικίλλει σε μέγεθος και απόχρωση και στη βάση του μπορεί να αναπτυχθεί ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα. Το εμφανίζουν μεγάλοι σε ηλικία, με ιστορικό έκθεσης στην ηλιακή ακτινοβολία.
4. Δυσπλαστικοί σπίλοι
Οι δυσπλαστικοι σπίλοι (ελιές) δεν είναι καρκίνος, αλλά έχουν πολλές πιθανότητες να εξελιχθούν σε καρκίνο. Εμφανίζονται σε όλο το σώμα, ακόμα και σε περιοχές που δεν έχουν εκτεθεί στον ήλιο. Το σχήμα τους δεν είναι συμμετρικό και μπορεί τα όριά τους να είναι ακανόνιστα. Η απόχρωσή τους μπορεί να είναι ροζ, καφέ, κόκκινη.
Ποια είναι τα αίτια που οδηγούν στον καρκίνο του δέρματος;
Οι παράγοντες που ενοχοποιούνται για την ανάπτυξη καρκίνου του δέρματος είναι οι εξής:
· Έκθεση στον ήλιο
· Κάπνισμα
· Λοίμωξη από τον ιό HPV
· Ύπαρξη κάποιου γενετικού συνδρόμου
· Παρουσία σπίλων μεγαλύτερων από 20 mm
· Έλκη Marjolin
· Solarium
· Ανοιχτόχρωμο δέρμα
· Φαρμακευτική αγωγή (π.χ. κυκλοσπορίνη Α)
· Αδύναμο ανοσοποιητικό
· Προχωρημένη ηλικία
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση πραγματοποιείται από εξειδικευμένο γιατρό, ο οποίος θα προχωρήσει στη λήψη ολοκληρωμένου ιστορικού και σε κλινική εξέταση. Η διαδικασία ολοκληρώνεται με τη βιοψία, εξέταση που αποτελεί τη βάση για τη διάγνωση και τη σταδιοποίηση του καρκίνου του δέρματος. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το ίδιο το άτομο να κάνει αυτοεξέταση στο δέρμα του και ιδίως στα σημεία που είναι εκτεθειμένα στην ηλιακή ακτινοβολία. Σε περίπτωση υποψίας μετάστασης, πραγματοποιείται αξονική, μαγνητική ή PET/CT.
Ποια είναι η θεραπεία;
Η μέθοδος θεραπείας ορίζεται σύμφωνα με τον τύπο καρκίνου, την ηλικία του ασθενούς, τη μορφολογία και τη γενικότερη κατάσταση του οργανισμού. Όλοι οι καρκίνοι του δέρματος είναι ιάσιμοι, όταν αντιμετωπισθούν σε πρώιμο στάδιο. Πιο αναλυτικά:
1. Βασικοκυτταρικό καρκίνωμα
Θεραπεία εκλογής είναι η χειρουργική αφαίρεση σε υγιή όρια, με μεγάλα ποσοστά πλήρους ίασης. Άλλες θεραπευτικές επιλογές, ανάλογα με τον τύπο του ασθενούς, είναι η κρυοπηξία, η απόξεση και η ηλεκτροκαυτηρίαση, η φωτοδυναμική θεραπεία και η χρήση τοπικών ανοσοτροποποιητικών ουσιών.
Είναι πιθανόν, μετά τη χειρουργική αφαίρεση, να παρουσιαστεί τοπική υποτροπή. Η τακτική επανεξέταση μπορεί να προλάβει και να θεραπεύσει εκ νέου τον καρκίνο του δέρματος.
2. Ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα
Η θεραπεία εκλογής είναι η χειρουργική αφαίρεση, ενώ και άλλες μέθοδοι μπορούν να εφαρμοστούν, ανάλογα με τον τύπο του όγκου και την κατάσταση του ασθενούς.
3. Μελάνωμα
Στα μελανώματα, ο κίνδυνος μεταστάσεων είναι υψηλός. Γι’ αυτό, απαιτείται επείγουσα θεραπεία στα πρώιμα στάδια. Ύποπτες βλάβες πρέπει να αφαιρούνται χειρουργικά και να υποβάλλονται σε βιοψία. Εάν η διάγνωση είναι μελάνωμα, επιβάλλεται ευρύτερη εκτομή, καθώς και έλεγχος των κοντινών λεμφαδένων για πιθανή μετάσταση σε αυτούς. Σε περιπτώσεις διασποράς του μελανώματος, νεότερες θεραπείες, όπως ανοσοθεραπεία, βιολογικές θεραπείες, ενίοτε ακτινοθεραπεία και χημειοθεραπεία, βελτιώνουν την επιβίωση των ασθενών.
Υπάρχουν μέτρα πρόληψης;
Περίπου 9 στους 10 καρκίνους του δέρματος (εκτός του μελανώματος) και 6 στα 10 μελανώματα οφείλονται στην υπερβολική έκθεση στον ήλιο. Καταλαβαίνουμε, λοιπόν, ότι για την πρόληψη, το κυριότερο μέτρο που πρέπει να λάβουμε είναι ο περιορισμός έκθεσης στην ηλιακή ακτινοβολία. Πιο συγκεκριμένα:
Κανόνες αντηλιακής προστασίας
1. Να παραμένετε στη σκιά, ειδικότερα κατά τις μεσημβρινές ώρες (από τις 10.00π.μ. έως τις 4 μ.μ.).
2. Να αποφεύγετε την ηλιοθεραπεία, καθώς και το τεχνητό μαύρισμα (solarium).
3. Κατά την έκθεσή σας στον ήλιο να καλύπτετε το σώμα σας με μακριά ρούχα, πλατύγυρο καπέλο και γυαλιά ηλίου.
4. Να φοράτε γυαλιά ηλίου με φακούς που απορροφούν τη UV ακτινοβολία.
5. Να χρησιμοποιείτε καθημερινά αντηλιακό ευρέως φάσματος, με δείκτη προστασίας SPF 15 ή υψηλότερο.
6. Για παρατεταμένες δραστηριότητες σε εξωτερικό χώρο, πρέπει να γίνεται χρήση αδιάβροχου αντηλιακού, με δείκτη προστασίας 30 και άνω.
7. Να κάνετε επάλειψη αντηλιακού 30 λεπτά πριν εκτεθείτε στον ήλιο. Επαναλάβετε την επάλειψη κάθε 2 ώρες, μετά από κολύμπι ή μετά από υπερβολικό ιδρώτα.
Επίσης, σημαντικοί παράγοντες πρόληψης είναι:
1. Η σωστή διατροφή
2. Η περιοδική αυτοεξέταση του δέρματος από τον ίδιο τον ασθενή
3. Η επίσκεψη στον δερματολόγο μία φορά τον χρόνο
Συμπέρασμα
Καταλαβαίνουμε, λοιπόν, ότι ο καρκίνος του δέρματος είναι μια πάθηση που μπορεί να περιοριστεί σημαντικά, μέσω της πρόληψης, της προστασίας και της έγκαιρης διάγνωσης και παρέμβασης. Είναι κυρίως ζήτημα προσωπικής ευθύνης. Έχουμε τα όπλα να νικήσουμε τον καρκίνο του δέρματος. Στο χέρι μας είναι αν θα τα αξιοποιήσουμε!
References
2. https://www.aravanisplasticsurgery.gr/services/karkinos-dermatos-therapeia/
3. https://el.wikipedia.org/wiki/Καρκίνος_του_δέρματος
4. https://cgderma.gr/ipiresies/kliniki-dermatologia/karkinos-toy-dermatos/
5. https://www.hygeia.gr/karkinoi-dermatos/
.svg)
.svg)
.svg)
.png)
