st lukes website

Η 24η Μαρτίου έχει καθιερωθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) ως Παγκόσμια Ημέρα Φυματίωσης, εις ανάμνησιν της ανακάλυψης του μυκοβακτηριδίου της φυματίωσης από τον Dr Robert Koch. Η κίνηση αυτή έχει σκοπό την προώθηση υγειονομικών και κοινωνικών δράσεων για τον περιορισμό της επιδημικής αυτής νόσου.

‍

Τι είναι η φυματίωση;

‍

Η φυματίωση (ΤΒ) είναι μια λοιμώδης νόσος που προσβάλλει συχνότερα τους πνεύμονες, καθώς και άλλα μέρη του σώματος. Η λοίμωξη δημιουργεί στα προσβεβλημένα όργανα πολλά μικρά οζίδια, τα «φυμάτια». Αυτά αντικαθιστούν βαθμιαία τις φυσιολογικές δομές, καταστρέφουν τους ιστούς και δημιουργούν κοιλότητες ή «σπήλαια». Η φυματίωση αναπτύσσεται αργά, σε διάστημα εβδομάδων ή μηνών. Χωρίς θεραπεία, οδηγεί στον θάνατο στις μισές περίπου περιπτώσεις. Με τη σωστή θεραπεία, μπορεί να ιαθεί. Για την Ελλάδα, αποτελεί σοβαρό πρόβλημα Δημόσιας Υγείας.

‍

Πού είναι πιο συχνή η φυματίωση;

‍

Η φυματίωση υπάρχει σε ολόκληρο τον κόσμο, όμως εντοπίζεται πολύ συχνότερα στην Υποσαχάρια Αφρική, την Ασία και την Ανατολική Ευρώπη.

‍

Πώς προκαλείται;

‍

Προκαλείται συνήθως από ένα μικρόβιο που ονομάζεται μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης και σπανιότερα από άλλους τύπους μυκοβακτηριδίων. Τα μυκοβακτηρίδια αυτά προσβάλλουν συνήθως τους πνεύμονες, καθώς και οποιοδήποτε άλλο όργανο του σώματος. Αναπτύσσονται πολύ αργά και δεν σκοτώνονται από τα αντιβιοτικά που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της κοινής πνευμονίας ή άλλων λοιμώξεων.

‍

Πώς μεταδίδεται;

‍

Η φυματίωση μεταδίδεται από το ένα άτομο στο άλλο, με την εισπνοή σταγονιδίων που περιέχουν το μυκοβακτηρίδιο. Ο συγχρωτισμός και η διαβίωση υπό ελλιπείς συνθήκες υγιεινής ευνοούν την εξάπλωσή της.

‍

Ποιες είναι οι ομάδες που κινδυνεύουν περισσότερο;

‍

Ακόμη και υγιείς άνθρωποι μπορεί να προσβληθούν από φυματίωση. Όμως, άνθρωποι με αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα (μικρά παιδιά, καπνιστές, διαβητικοί, εκείνοι που παίρνουν ανοσοκατασταλτικά φάρμακα κι εκείνοι που έχουν προσβληθεί από τον ιό HIV) έχουν υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης της νόσου, όταν εκτεθούν σε αυτήν.

‍

Ποια είναι η πορεία της ασθένειας;

‍

Όταν οι υγιείς άνθρωποι εκτίθενται σε βακτήρια φυματίωσης, συνήθως είναι σε θέση να τα καταπολεμήσουν μέσω των αμυντικών μηχανισμών του πνεύμονα.

‍

Ωστόσο, όταν οι αμυντικοί μηχανισμοί δεν είναι αρκετά αποτελεσματικοί ή όταν υπάρχουν πάρα πολλά βακτήρια, τότε η νόσος μπορεί να αναπτυχθεί. Τα άτομα αυτά εμφανίζουν κατευθείαν συμπτώματα και χρειάζονται άμεση θεραπεία. Η λοίμωξη αυτή ονομάζεται «πρωτοπαθής φυματίωση».

‍

Υπάρχει όμως και η περίπτωση το ανοσοποιητικό να περιορίσει τα μυκοβακτηρίδια, αλλά να μην τα σκοτώσει όλα. Τα βακτήρια μπορούν να ζήσουν στο σώμα χωρίς να ενεργοποιήσουν την ασθένεια στο άτομο. Αυτό ονομάζεται «λανθάνουσα φυματίωση». Τα άτομα με λανθάνουσα φυματίωση δεν είναι μεταδοτικά, δεν εμφανίζουν συμπτώματα, όμως μπορεί να εκδηλώσουν τη νόσο αργότερα στη ζωή τους (5-10% των περιπτώσεων).

‍

Ποια είναι τα συμπτώματα;

‍

‍

Γενικά συμπτώματα

‍

Πυρετός
Κόπωση
Ανορεξία
Απώλεια βάρους, χωρίς το άτομο να κάνει δίαιτα

‍

Τοπικά συμπτώματα

‍

Βήχας
Παραγωγή πτυέλων (φλεγμάτων)
Αιμόπτυση
Πόνος στον θώρακα

Διόγκωση λεμφαδένων

Πόνοι στα οστά και τις αρθρώσεις

‍

Όταν η φυματίωση δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως, υπάρχει κίνδυνος να προκαλέσει μόνιμη βλάβη στους πνεύμονες και να εξαπλωθεί σε άλλα μέρη του σώματος, προκαλώντας επιπλοκές.

‍

Πώς γίνεται η διάγνωση;

‍

‍

Η διάγνωση της νόσου πραγματοποιείται με βάση το ιστορικό και την κλινική εξέταση, σε συνδυασμό με τις παρακάτω εξετάσεις:

‍

Εξέταση Mantoux
Ακτινογραφία θώρακος

Αξονική τομογραφία θώρακος
Εξέταση πτυέλων
Ανοσολογική δοκιμασία IGRA (Quantiferon ή Τ-spot TB). Δεν θετικοποιείται μετά τον εμβολιασμό με BCG.
Βρογχοσκόπηση
PCR

‍

Τι είναι η εξέταση Mantoux;

‍

Η εξέταση Mantoux είναι ένα δερματικό τεστ, κατά το οποίο χορηγείται ενδοδερμικά μικρή ποσότητα φυματίνης (πρωτεΐνη του μυκοβακτηριδίου). Η ανάγνωση του αποτελέσματος πραγματοποιείται μετά από 2 ημέρες. Μια θετική εξέταση Mantoux μπορεί να οφείλεται είτε στη μόλυνση από το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης, είτε στο εμβόλιο BCG. Αυτό θα το κρίνουν οι επαγγελματίες υγείας που θα αξιολογήσουν τη Mantoux και θα κάνουν τις κατάλληλες εξετάσεις.

‍

Ποια είναι η θεραπεία;

‍

Η θεραπεία ενεργού φυματίωσης περιλαμβάνει διάφορους συνδυασμούς ειδικών φαρμάκων, συνήθως τεσσάρων, για διάστημα 6 ή 9 μηνών. Με τη σωστή θεραπεία, οι ασθενείς νιώθουν καλύτερα μετά από μερικές εβδομάδες. Είναι πολύ σημαντική η συμμόρφωση του ασθενή με τη θεραπεία, καθώς και ο τακτικός έλεγχος της πορείας της ασθένειας και των παρενεργειών των φαρμάκων.

‍

Τι είναι τα ανθεκτικά στελέχη της φυματίωσης;

‍

Προσφατα προέκυψαν νέες μορφές της ασθένειας, γνωστές ως πολυανθεκτική φυματίωση σε φάρμακα (MDR-TB) και εκτεταμένης αντοχής φυματίωση σε φάρμακα (XDR-TB). Η αντοχή αυτή είναι πιθανό να προκύψει από ανθρώπινο σφάλμα, όπως λανθασμένη επιλογή φαρμάκων για θεραπεία ή διακοπή της θεραπείας από τους πάσχοντες, προτού αυτή ολοκληρωθεί. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι επιλογές αντιμετώπισης είναι εξαιρετικά περιορισμένες, ενώ μπορεί και να μην υπάρχει δυνατότητα χορήγησης αποτελεσματικής θεραπείας. Για τον λόγο αυτό, είναι πολύ σημαντικό τα άτομα που νοσούν από ανθεκτική φυματίωση να διαγιγνώσκονται έγκαιρα και να ακολουθούν με συνέπεια την αντιφυματική αγωγή, για το χρονικό διάστημα που είναι αναγκαίο.

‍

Πότε χρειάζεται να επισκεφτώ τον γιατρό;

‍

Είναι καλό να επισκεφτεί κανείς τον γιατρό, όταν:

• Έχει έρθει σε στενή επαφή με θετικό κρούσμα
• Έχει βήχα για πάνω από ένα μήνα, χωρίς να βελτιώνεται
• Έχει ύποπτα συμπτώματα, όπως πυρετό, νυχτερινούς ιδρώτες και απώλεια σωματικού βάρους

‍

Υπάρχει πρόληψη;

‍

‍

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) οργανώνει εκστρατείες, όπως το Stop TB Strategy, με στόχο τη μείωση των κρουσμάτων φυματίωσης παγκοσμίως. Συγκεκριμένα, παρακινεί τα κράτη να εφαρμόσουν:

‍

Εμβολιασμό με το εμβόλιο κατά της φυματίωσης (BCG)
Χημειοπροφύλαξη σε ασθενείς με λανθάνουσα φυματίωση, ώστε να μην αναπτύξουν τη νόσο στο μέλλον
Μέτρα απομόνωσης
Έλεγχο των ατόμων που έρχονται σε επαφή με ασθενείς

‍