Η 21 Σεπτεμβρίου έχει οριστεί ως Παγκόσμια Ημέρα Alzheimer, με στόχο την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης και την αφύπνιση της Πολιτείας σχετικά με τη νόσο Alzheimer. Η νόσος περιγράφηκε για πρώτη φορά το 1906 από τον Γερμανό ψυχίατρο και νευροπαθολόγο Alois Alzheimer, από τον οποίο και πήρε την ονομασία της.
Τι είναι η νόσος Alzheimer;
Η νόσος Alzheimer είναι η πιο συχνή μορφή άνοιας. Αποτελεί ένα μεγάλο ιατρικό, κοινωνικό και οικονομοτεχνικό πρόβλημα για τις ανεπτυγμένες κοινωνίες. Σήμερα, υπάρχουν παραπάνω από 160.000 χιλιάδες ασθενείς στην Ελλάδα και, σύμφωνα με τις προβλέψεις των επιστημόνων, ο αριθμός των ασθενών θα αυξηθεί δραματικά στο μέλλον.
Η νόσος Alzheimer είναι μια εκφυλιστική νόσος του εγκεφάλου, που χαρακτηρίζεται από προοδευτική έκπτωση των νοητικών λειτουργιών μνήμης, σκέψης, αντίληψης, υπολογισμού, γλώσσας, ικανότητας μάθησης και κρίσης. Είναι νόσος της «τρίτης ηλικίας», παρόλο που σποραδικά συναντώνται περιστατικά και σε μικρότερες των 65 ετών ηλικίες.
Σε τι διαφέρει από την άνοια;
Υπάρχουν πολλές διαφορετικές μορφές άνοιας και η καθεμία προέρχεται από διαφορετικά αίτια. Η συνηθέστερη μορφή άνοιας είναι η νόσος Alzheimer.
Ο όρος άνοια περιγράφει τα συμπτώματα μιας μεγάλης ομάδας ασθενειών, οι οποίες οδηγούν σε σταδιακή παρακμή της λειτουργικότητας του ατόμου. Τα περισσότερα άτομα με άνοια είναι προχωρημένης ηλικίας, συνήθως άνω των 65 ετών.
Από τι προκαλείται η νόσος Alzheimer;
Αν και οι ακριβείς μοριακές διαδικασίες που την προκαλούν δεν είναι απόλυτα γνωστές, αυτό που χαρακτηρίζει ιστολογικά τη νόσο είναι η σταδιακή εναπόθεση συσσωματωμάτων πρωτεϊνών σε περιοχές του εγκεφάλου. Αυτές οι πρωτεΐνες σχηματίζουν δύο χαρακτηριστικές δομές:
- Πλάκες αμυλοειδούς (amyloid plaques): αποτελούνται από εναποθέσεις ενός πεπτιδίου που ονομάζεται β-αμυλοειδές.
- Νευροϊνιδιακοί σωροί (neurofibrillary tangles): αποτελούνται από την πρωτεΐνη τ.
Αυτές οι δομές προκαλούν βλάβη στις συνδέσεις μεταξύ των εγκεφαλικών κυττάρων, παρεμποδίζοντας τη μεταφορά μηνυμάτων μέσα στον εγκέφαλο. Τα εγκεφαλικά κύτταρα τελικά πεθαίνουν, με αποτέλεσμα ορισμένες λειτουργίες ή ικανότητες να χάνονται.
Ποια είναι τα αίτια;
Τα ακριβή αίτια της νόσου δεν είναι γνωστά. Φαίνεται ότι γενετικοί παράγοντες παίζουν σημαντικό ρόλο. Ταυτόχρονα, περιβαλλοντικοί παράγοντες - συμπεριλαμβανομένων αγγειακών νόσων (διαβήτης, υπέρταση, δυσλιπιδαιμία) και τρόπου ζωής (εκπαίδευση, επάγγελμα, πνευματικές και κοινωνικές δραστηριότητες, φυσική άσκηση, δίαιτα) - φαίνεται να επηρεάζουν την πιθανότητα ανάπτυξης της νόσου.
Είναι κληρονομική η νόσος;
Σύμφωνα με όσα γνωρίζουμε μέχρι σήμερα, η μεγάλη πλειονότητα των περιπτώσεων δεν έχουν κληρονομικό χαρακτήρα. Πρόσφατα, ανακαλύφθηκαν κάποια γονίδια, τα οποία σχετίζονται με τη νόσο. Ωστόσο, η ύπαρξή τους δεν συνεπάγεται εκδήλωση της νόσου. Απλώς αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισής της. Σε περιπτώσεις οικογενειών, όπου η νόσος εντοπίζεται σε νεαρές ηλικίες, έχει εντοπιστεί συγκεκριμένη γενετική μετάλλαξη, υπεύθυνη για την ασθένεια.
Ποια είναι τα συμπτώματα;
Η έναρξη της νόσου Alzheimer είναι αργή και σταδιακά οδηγεί στην πλήρη αποδιοργάνωση της προσωπικότητας του ασθενούς. Τα συμπτώματα εκδηλώνονται με διαφορετικό τρόπο στον καθένα.
Υπάρχουν συμπτώματα που μπορεί να εκδηλωθούν πριν τη νόσο, αλλά να αποδοθούν σε κάτι διαφορετικό, όπως στο στρες ή σε άλλες ψυχολογικές διαταραχές. Συνήθως, τα πρώτα αντιληπτά συμπτώματα που συνδέονται άμεσα με τη νόσο είναι οι διαταραχές μνήμης.
Η πορεία της νόσου χωρίζεται σε τρία στάδια:
- Πρώιμο στάδιο
- Σύγχυση σχετικά με τον χώρο
- Έλλειψη πρωτοβουλίας στην έναρξη νέων δραστηριοτήτων
- Αποφυγή μη οικείων καταστάσεων
- Καθυστερημένες αντιδράσεις και μειωμένη ικανότητα εκμάθησης
- Αργή ομιλία
- Έλλειψη κριτικής ικανότητας
- Συμπτώματα κατάθλιψης και νευρικότητα
Αυτά τα συμπτώματα είναι συνήθως πιο έντονα όταν το άτομο βρίσκεται σε ένα καινούριο μέρος ή καλείται να αντιμετωπίσει ένα ασυνήθιστο ή πρωτόγνωρο γι' αυτό περιστατικό.
- Μεσαίο στάδιο
- Μη αναγνώριση στενών φίλων, ακόμη και οικογενειακών μελών
- Ψυχολογικές διαταραχές
- Δυσκολία στην οργάνωση της σκέψης, στη γραφή και στην ανάγνωση
- Νευρικότητα και εχθρική συμπεριφορά
- Παράλογες πεποιθήσεις
- Έλλειψη αίσθησης του χρόνου
- Ανάγκη για συνεχή επίβλεψη
- Τελικό στάδιο
- Μη διεκπεραίωση καθημερινών δραστηριοτήτων, όπως φαγητό, ντύσιμο και τουαλέτα
- Έλλειψη σταθερότητας και ισορροπίας
- Καθήλωση στο κρεβάτι ή σε αναπηρικό καροτσάκι
- Δυσκολία στη λεκτική επικοινωνία
- Σύγχυση κατά τις βραδινές ώρες
- Ακράτεια
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση της νόσου επιβεβαιώνεται με διανοητικές αξιολογήσεις και γνωστικές δοκιμές, σε συνδυασμό με απεικονιστικές εξετάσεις του εγκεφάλου.
Υπάρχει θεραπεία;
Δυστυχώς, δεν υπάρχει μέχρι στιγμής θεραπεία, η οποία να να ανακάμπτει την πορεία της νόσου. Υπάρχουν όμως κάποια φάρμακα, τα οποία, όταν δίνονται σε πρώιμο στάδιο, επιβραδύνουν παροδικά την εξέλιξη της ασθένειας.
Σημαντική για τη διαχείριση της νόσου είναι, επίσης, η διαχείριση των ψυχολογικών συμπτωμάτων, με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή.
Εκτός από τα φάρμακα, κομβικό ρόλο στην αντιμετώπιση παίζει και η γνωστική αποκατάσταση. Περιλαμβάνει μια σειρά από δραστηριότητες και ασκήσεις, που βοηθούν τον εγκέφαλο να βρίσκεται σε συνεχή εγρήγορση και να διατηρεί όσο το δυνατόν περισσότερο το νοητικό του απόθεμα.
Τέλος, όσο η νόσος εξελίσσεται, το άτομο έχει ανάγκη συνεχούς επίβλεψης και φροντίδας.
Το αισιόδοξο είναι ότι τα τελευταία χρόνια διεξάγεται μεγάλη ερευνητική προσπάθεια για την ανεύρεση νέων θεραπειών, που θα αντιμετωπίσουν πιο αποτελεσματικά τη νόσο και θα βελτιώσουν σημαντικά την ποιότητα ζωής των ασθενών.
Βιβλιογραφία
https://www.moh.gov.gr/articles/news/1383-pagkosmia-hmera-nosoy-altsxaimer
https://www.onmed.gr/ygeia/story/347543/21-septemvrioy-pagkosmia-hmera-nosoy-altsxaimer
https://www.diaplasis.eu/21-σεπτεμβρίου-παγκόσμια-ημέρα-νόσου-alzheimer/
https://www.sami.gov.gr/kentrokoinotitas-hmera-Alzheimer2022
https://neyrologos.gr/alzheimer-symptomata-stadia-aitia-therapeia/
.svg)
.svg)
.svg)
.png)
