.png)
Τι είναι το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου;
Το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (ΣΕΕ), γνωστό και ως «σπαστική κολίτιδα», είναι μια κινητική διαταραχή του εντέρου. Χαρακτηρίζεται από χρόνιο κοιλιακό πόνο και διαταραχές στις συνήθειες του εντέρου, όπως διάρροια, δυσκοιλιότητα ή και τα δύο, απουσία κάποιας οργανικής πάθησης. Τα συμπτώματα ποικίλλουν σε σοβαρότητα και διάρκεια από άτομο σε άτομο. Είναι η πιο κοινή πάθηση του γαστρεντερικού συστήματος, καθώς ταλαιπωρεί το 15-20% του ελληνικού πληθυσμού και ιδιαίτερα τους νέους και τις γυναίκες.
Παρόλο που δεν αποτελεί απειλή για τη ζωή του ασθενούς, έχει αρνητικό αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής του. Τα συμπτώματα και οι συνέπειες της διαταραχής αυτής επηρεάζουν άμεσα τις κοινωνικές δραστηριότητες, την εργασία, τα ταξίδια, τη σεξουαλική λειτουργία, ακόμα και την ποιότητα του ύπνου. Συχνά, επιφέρει στο άτομο ένα αίσθημα απογοήτευσης ή ακόμα και κατάθλιψη, επειδή πρόκειται για ένα χρόνιο πρόβλημα με εξάρσεις και υφέσεις.
Ποιες είναι οι κατηγορίες ευερέθιστου εντέρου;
Οι φυσιολογικές εντερικές συνήθειες διαφέρουν σημαντικά από άτομο σε άτομο. Μπορεί να είναι από μερικές φορές μέσα στην ίδια ημέρα μέχρι και μερικές φορές την εβδομάδα. Οι συνήθεις αυτές όμως παραμένουν σε γενικές γραμμές σταθερές και το άτομο δεν παρουσιάζει κάποια από τα χαρακτηριστικά συμπτώματα του ΣΕΕ. Αντίθετα, στο ΣΕΕ δεν υπάρχει σταθερότητα στις εντερικές κινήσεις, ενώ το άτομο υποφέρει από χρόνια ενοχλητικά συμπτώματα. Ανάλογα με τα μοτίβα των αλλαγών στις κινήσεις του εντέρου, το ΣΕΕ διακρίνεται σε τρεις τύπους:
- ΣΕΕ με Δυσκοιλιότητα (IBS-C)
Χαρακτηρίζεται από καθυστερημένη ή σπάνια κίνηση του εντέρου, με σκληρά κόπρανα ή σβώλους. Συνοδεύεται από δυσφορία, κοιλιακό πόνο, φούσκωμα και αέρια.
- ΣΕΕ με Διάρροια (IBS-D)
Στην περίπτωση αυτή, υπάρχει η επιτακτική ανάγκη για συχνές κενώσεις με υδαρή κόπρανα. Συνοδεύεται επίσης από κοιλιακό άλγος και αέρια.
- ΣΕΕ με εναλλαγές Διάρροιας – Δυσκοιλιότητας ή «Μικτός τύπος» (IBS-M)
Είναι ένας συνδυασμός των δύο παραπάνω.
Ποια είναι τα συμπτώματα του ευερέθιστου εντέρου;
Το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου ενδεχομένως περιλαμβάνει κάποιο ή κάποια από τα παρακάτω συμπτώματα, χωρίς ωστόσο να σημαίνει ότι κάποιος που τα φέρει έχει ευερέθιστο έντερο. Τα συμπτώματα παρουσιάζουν εξάρσεις και υφέσεις. Τα πιο συχνά είναι:
- Πόνος στο στομάχι, κυρίως μετά την κατανάλωση φαγητού
- Φούσκωμα
- Διάρροια
- Δυσκοιλιότητα, που συνοδεύεται συχνά από αίσθημα ατελούς κένωσης
- Εναλλαγές διάρροιας και δυσκοιλιότητας
- Αδυναμία ελέγχου κενώσεων (ακράτεια κοπράνων)
- Αέρια
- Ναυτία
- Βλέννα στα κόπρανα
- Πόνος στη μέση
Όταν κυριαρχεί η δυσκοιλιότητα, τα κόπρανα μπορεί να είναι σκληρά και οι κενώσεις επίπονες ή αραιές (λιγότερες από 3-4 την εβδομάδα). Μπορεί να συνοδεύεται και από συμπτώματα όπως ναυτία, έμετος και αίσθημα στομαχικού κορεσμού μετά τη λήψη μικρής ποσότητας τροφής. Όταν κυριαρχεί η διάρροια, συνήθως τα κόπρανα είναι μαλακά ή πολτώδη σε μικρές ποσότητες, με έπειξη προς κένωση και αυξημένη συχνότητα.
Κάποιες φορές εμφανίζονται εξωεντερικά συμπτώματα, όπως συχνουρία, εύκολη κόπωση, δυσμηνόρροια (πόνος κατά την περίοδο), δυσπαρεύνια (πόνος κατά τη σεξουαλική επαφή), γενικευμένοι πόνοι. Επίσης, η χρόνια ταλαιπωρία του ασθενούς μπορεί να τον οδηγήσει σε ψυχολογική επιβάρυνση και κατάθλιψη.
Θέλει προσοχή όταν ο κοιλιακός πόνος σχετίζεται με ανορεξία, απώλεια σωματικού βάρους ή ξυπνάει τον πάσχοντα κατά τη διάρκεια της νύχτας, γιατί μπορεί να σχετίζεται με σοβαρά αίτια.
Ποια είναι τα αίτια αυτής της διαταραχής;
Αν και τα ακριβή αίτια του ευερέθιστου εντέρου παραμένουν άγνωστα, απ` ό,τι φαίνεται πρόκειται για μια πολυπαραγοντική διαταραχή. Παρακάτω αναφέρονται τα πιο επικρατή σενάρια για την ανάπτυξη του ΣΕΕ:
- Διαταραχή της γαστρεντερικής κινητικότητας
Αφορά διακυμάνσεις στην κινητικότητα του λεπτού και του παχέος εντέρου. Φαίνεται ότι ο ανεπαρκής συντονισμός των σημάτων μεταξύ του εγκεφάλου και του εντέρου επηρεάζει την εντερική κινητικότητα. Αδύναμες συσπάσεις των μυών του εντέρου προκαλούν δυσκοιλιότητα, ενώ συχνές και ισχυρές συσπάσεις οδηγούν στη διάρροια.
- Εντερικό μικροβίωμα
Φαίνεται ότι η μικροβιακή χλωρίδα των πασχόντων από ΣΕΕ διαφέρει από αυτή των υγιών.
- Σοβαρές λοιμώξεις του γαστρεντερικού συστήματος
Το ΣΕΕ είναι πιθανό να αναπτυχθεί μετά από μια σοβαρή βακτηριακή ή ιογενή γαστρεντερίτιδα.
- Ψυχοπαθολογικές διαταραχές
Μέχρι και 80% των ασθενών με ΣΕΕ εμφανίζουν ψυχοπαθολογικές διαταραχές, όπως κατάθλιψη, διαταραχές σωματοποίησης, αγχώδη νεύρωση, διαταραχές πανικού, φοβίες. Τα περισσότερα δεδομένα δηλώνουν ότι οι ψυχιατρικές διαταραχές προϋπάρχουν ή εκδηλώνονται ταυτόχρονα με τα κοιλιακά ενοχλήματα.
Ποιοι είναι οι παράγοντες που εντείνουν τα συμπτώματα;
- Το στρες
Όταν το άτομο βιώνει αγχωτικές καταστάσεις, τα συμπτώματα γίνονται πιο έντονα.
- Διατροφή
Έχει παρατηρηθεί ότι μία ανισόρροπη δίαιτα, σε συνδυασμό με αλκοόλ και κάπνισμα, αναστέλλει την εύρυθμη λειτουργία του εντέρου, πυροδοτώντας ενοχλητικές αντιδράσεις. Επίσης, η κατανάλωση ορισμένων τροφίμων και ποτών αυξάνει την ένταση των συμπτωμάτων. Αυτές οι τροφές είναι συνήθως πλούσιες σε ολιγοσακχαρίτες, μονοσακχαρίτες, δισακχαρίτες και πολυόλες (υδατάνθρακες FODMAP). Μερικά ενδεικτικά παραδείγματα τέτοιων τροφών είναι το σιτάρι, τα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα εσπεριδοειδή, τα φασόλια, το λάχανο και τα ανθρακούχα ποτά.
- Φάρμακα
Σκευάσματα που συνδέονται συχνότερα με συμπτώματα ΣΕΕ είναι:
- Τα αντιβιοτικά
- Ορισμένα αντικαταθλιπτικά
- Σκευάσματα που περιέχουν σορβιτόλη, όπως κάποια αντιβηχικά σιρόπια
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Δυστυχώς, δεν έχει βρεθεί κάποια εξέταση αίματος που να αποδεικνύει την ύπαρξη της ασθένειας, οπότε η διάγνωση γίνεται δια αποκλεισμού. Πέρα από τη λήψη ιστορικού και την κλινική εξέταση, πραγματοποιούνται καλλιέργειες κοπράνων για τον αποκλεισμό κάποιας λοίμωξης. Στη συνέχεια, γίνεται αιματολογικός έλεγχος για κοιλιοκάκη, μία νόσο με παρόμοια συμπτώματα. Εάν τα συμπτώματα επιμένουν, πραγματοποιείται υπερηχογράφημα κοιλίας, ακόμα και κολονοσκόπηση για τον αποκλεισμό οργανικής νόσου.
Ποια είναι η αντιμετώπιση;
Το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου είναι μία χρόνια νόσος, για την οποία δεν έχει βρεθεί ακόμα οριστική θεραπεία. Ο κύριος στόχος των ιατρικών παρεμβάσεων έγκειται στην ανακούφιση των συμπτωμάτων του ασθενούς. Ακρογωνιαίο λίθο για την αντιμετώπισή του αποτελεί η σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ ιατρού και πάσχοντα.
Η θεραπεία για το ΣΕΕ είναι απολύτως εξατομικευμένη στον κάθε ασθενή. Περιλαμβάνει ειδική δίαιτα, φαρμακευτική αγωγή και ψυχολογική υποστήριξη. Πιο αναλυτικά:
- Δίαιτα
Ο ρόλος της δίαιτας είναι ιδιαίτερα σημαντικός. Οι περισσότερες μελέτες καταλήγουν ότι ο ασθενής θα πρέπει να αποφεύγει εκείνες τις τροφές που τον πειράζουν. Ο καλύτερος τρόπος για να γίνει αυτό είναι η διατροφή χαμηλή σε FODMAP. Η διατροφή αυτή πραγματοποιείται υπό την καθοδήγηση του γαστρεντερολόγου και του διατροφολόγου.
Τι είναι τα FODMAP;
Τα FODMAP είναι μία ομάδα υδατανθράκων που απορροφώνται ελάχιστα στο ανθρώπινο λεπτό έντερο και οδηγούν σε φούσκωμα και αλλαγές στην ταχύτητα πέψης. Στην ομάδα αυτή ανήκουν κάποιοι ολιγοσακχαρίτες, δισακχαρίτες, μονοσακχαρίτες και πολυόλες.
Ποια στάδια περιλαμβάνει μία δίαιτα χαμηλών FODMAP;
- Περιορισμός
Διαρκεί 2-6 εβδομάδες. Περιλαμβάνει την αυστηρή αποφυγή όλων των τροφίμων με υψηλή περιεκτικότητα σε FODMAP και την αντικατάστασή τους από τρόφιμα χαμηλής περιεκτικότητας σε FODMAP, αντίστοιχης θρεπτικής αξίας.
- Επανεισαγωγή
Περιλαμβάνει τη σταδιακή επανένταξη τροφίμων υψηλής περιεκτικότητας σε FODMAP. Συνήθως διαρκεί 6–10 εβδομάδες.
- Εξατομίκευση
Εφόσον το άτομο έχει πλέον προσδιορίσει ποια FODMAP πυροδοτούν τα συμπτώματά του, προσαρμόζει την ποσότητα και τον τύπο των FODMAP στη δίαιτά του, βάσει της προσωπικής του ανοχής.
- Φαρμακευτική αγωγή
Η φαρμακευτική αντιμετώπιση της σπαστικής κολίτιδας περιλαμβάνει:
- Φάρμακα με δράση στην εντερική κινητικότητα
- Αντιμετώπιση του άγχους με αγχολυτικά, ηρεμιστικά ή και αντικαταθλιπτικά
- Αντιβιοτικά που τροποποιούν τη χλωρίδα του εντέρου
- Σκευάσματα προβιοτικών και πρεβιοτικών, τα οποία βοηθούν στην ισορροπία της εντερικής χλωρίδας
- Ψυχοθεραπεία
- Καθημερινή άσκηση
- Επαρκής ύπνος
Ένα σταθερό πρόγραμμα ύπνου διάρκειας 7-9 ωρών, με σταθερή ώρα ξυπνήματος, παίζει καθοριστικό ρόλο στη βελτίωση των συμπτωμάτων.
- Σταθερό πρόγραμμα κενώσεων
Είναι πολύ σημαντικό η κένωση να γίνεται την ίδια ώρα κάθε μέρα, ιδανικά το πρωί μετά το ξύπνημα. Σε αυτό βοηθάει πολύ το σταθερό πρόγραμμα ύπνου και φαγητού. Με αυτόν τον τρόπο, το έντερο σταδιακά εκπαιδεύεται και η κινητικότητά του βελτιώνεται.
Συμπέρασμα
Το ΣΕΕ είναι μια χρόνια διαταραχή, που επηρεάζει αρνητικά την ποιότητα ζωής του ασθενούς. Όμως, δεν είναι θανατηφόρα ούτε επικίνδυνη για την υγεία. Είναι σημαντική η στενή επικοινωνία μεταξύ ασθενούς- γαστρεντερολόγου- διαιτολόγου, ώστε να προλαμβάνονται υποτροπές και να μετριάζεται η συμπτωματολογία.
References
https://proctoclinic.gr/spastiki-kolitida-therapeia/
https://diaitologos.com/katastaseis-ygeias/sindromo-everethistou-enterou-diatrofi/
https://peptiko.gr/eyerethisto-entero-spastiki-kolitida-pliris-odigos/
https://www.advanced-endoscopy.gr/σύνδρομο-ευερέθιστου-εντέρου/
https://www.endounit.gr/pathiseis/syndromo-eueresthitou-enterou/
https://www.peptocare.gr/ενημέρωση/item/98-σύνδρομο-ευερέθιστου-εντέρου
https://medcare.clinic/σύνδρομο-ευερέθιστου-εντέρου-σ-ε-ε-και/
.svg)
.svg)
.svg)
.png)
