Όλοι μας βιώνουμε ανά διαστήματα άγχος. Το άγχος είναι ένας φυσιολογικός μηχανισμός άμυνας του οργανισμού, σε επικείμενες απειλές. Είναι, λοιπόν, αναμενόμενο να νιώθει κανείς άγχος και στρες σε κάποιες φάσεις της ζωής του, ειδικά όταν οι καθημερινοί ρυθμοί το προκαλούν. Ωστόσο, όταν αυτό υπερβαίνει τα όρια και επηρεάζει την ποιότητα ζωής, ίσως είναι σημάδι ότι πρόκειται για διαταραχή άγχους. Ας δούμε, λοιπόν, πότε το άγχος ξεπερνά τα όρια αυτά και πώς μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε.
Τι είναι το άγχος;
Άγχος είναι ένα διάχυτο, δυσάρεστο, συχνά ασαφές συναίσθημα, που εκδηλώνεται με ταραχή, φόβο και ανησυχία, και τις περισσότερες φορές συνοδεύεται με σωματικά συμπτώματα (ταχυκαρδία, καρδιακή αρρυθμία, πεπτικές εσωτερικές διαταραχές, ξηροστομία, ωχρότητα, τρόμο, κεφαλαλγία κ.α.).
Το άγχος είναι από τα πλέον συνήθη ανθρώπινα αισθήματα, καθώς αποτελεί ένα προειδοποιητικό σημάδι του οργανισμού, όταν υπάρχει κάποιος κίνδυνος. Επομένως, όταν είναι σε φυσιολογικά επίπεδα, αποτελεί μια ωφέλιμη κινητήριο δύναμη, καθώς αυξάνει την απόδοση των λειτουργιών του ανθρώπου. Όταν, όμως, υπερβαίνει τα φυσιολογικά όρια και γίνεται επίμονο, τότε μειώνει τις επιδόσεις και προκαλεί άβολες καταστάσεις στο άτομο. Το ζητούμενο είναι να βρει κανείς την ισορροπία, ώστε να αντιμετωπίζει τις προκλήσεις της ζωής χωρίς να υποφέρει.
Ποια είναι τα αίτια του άγχους;
Οι βασικοί παράγοντες που προδιαθέτουν στην ανάπτυξη άγχους είναι οι εξής:
- Γενετική προδιάθεση
- Προσωπικότητα
- Τρόπος ζωής, στρεσογόνα γεγονότα, τραύματα
- Σωματικές παθήσεις (χρόνιες και μη)
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η διαδικασία κατά την οποία ψυχολογικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες επηρεάζουν την κυτταρική λειτουργία σε επίπεδο DNA. Μέσω αυτής της διαδικασίας υποσκάπτεται, ενδεχομένως, η βιολογική δυνατότητα ανοχής του άγχους κατά τη διάρκεια της ζωής, ασχέτως αν εκ γενετής δεν υπήρχε προδιάθεση.
Ένας από τους πιο σημαντικούς και συχνούς μηχανισμούς που προκαλούν επίμονο και χρόνιο άγχος έχει να κάνει με το λεγόμενο «υπερεγώ» του ανθρώπου. Αυτός ο μηχανισμός εμπλέκει βαθύτερες καταστάσεις της ανθρώπινης ύπαρξης και αφορά τη μη εναρμόνιση του ατόμου με εσωτερικευμένους ηθικούς κανόνες και υποτιθέμενα «σωστά» και «τέλεια» πρότυπα συμπεριφοράς. Αυτό προκαλεί στο άτομο μια συνεχή αίσθηση ότι απέχει από το «ιδανικό», το «σωστό» και το «τέλειο» και του δημιουργεί κατά έναν συμπλεγματικό τρόπο το αίσθημα της ανεπαρκείας. Έτσι, το άτομο έχει μια μόνιμη αγωνία, αλλά και απογοήτευση που δεν πετυχαίνει τα «πρέπει» που του επιβάλλει ο εαυτός του, ο περίγυρός του και η κοινωνία.
Πώς θα καταλάβω ότι έχω άγχος;
Το άγχος επηρεάζει άμεσα τόσο τις σωματικές όσο και τις νοητικές λειτουργίες του ανθρώπου. Έτσι, κατά τη διάρκεια μιας κρίσης άγχους, είναι πιθανό να παρατηρήσει κανείς μία ή περισσότερες από τις παρακάτω εκδηλώσεις:
- Έντονη ταραχή
- Αδυναμία συγκέντρωσης
- Ζάλη
- Ναυτία
- Ταχυπαλμία
- Ξηροστομία
- Πόνο στο στήθος
- Δύσπνοια
- Εφίδρωση
- Λιποθυμία
- Πονοκέφαλο
- Εντερικές ή/και στομαχικές διαταραχές
Να σημειωθεί ότι η κρίση άγχους είναι κάτι διαφορετικό από την κρίση πανικού. Συνήθως, η κρίση πανικού εμφανίζεται ξαφνικά, με πολύ πιο έντονα, μικρότερης διαρκείας και ανεξέλεγκτα συμπτώματα. Είναι, όμως, πιθανό κάποιος με αγχώδη διαταραχή να παρουσιάσει κρίση πανικού.
Ποιες είναι οι μακροχρόνιες επιπτώσεις του άγχους στην υγεία;
Όσο κανείς παραμένει έρμαιο του άγχους του, τόσο επιβαρύνεται ο οργανισμός και κινδυνεύει να εμφανίσει ακόμη και κάποια σοβαρή ασθένεια. Το χρόνιο άγχος προκαλεί την απελευθέρωση στρεσογόνων ορμονών (π.χ. αδρεναλίνη και κορτιζόλη) σε τακτική βάση, οι οποίες μακροχρόνια είναι επιβλαβείς για την υγεία και μπορεί να οδηγήσουν σε παθήσεις, όπως:
- Διαταραχή ύπνου
- Ημικρανίες
- Κόπωση
- Ευερέθιστο έντερο
- Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση
- Διαταραχές λίμπιντο
- Στυτική δυσλειτουργία
- Αρρυθμίες
- Δερματολογικές παθήσεις
- Αυτοάνοσες διαταραχές
Πότε να ζητήσω βοήθεια;
Συνήθως, θα ζητήσει κάποιος βοήθεια όταν το άγχος γίνει υπερβολικό, επίμονο, αφόρητο και επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό την ποιότητα ζωής και τη λειτουργικότητά του. Παρ’ όλα αυτά, είναι καλό να μην περιμένει κανείς να φτάσει σε αυτό το σημείο. Αν αισθάνεται ότι η επίσκεψη σε κάποιον ειδικό θα τον βοηθήσει, τότε καλό είναι να το προχωρήσει.
Πολύς κόσμος διστάζει να ζητήσει βοήθεια από ειδικούς ψυχικής υγείας, επειδή ντρέπεται ή επειδή το θεωρεί ταμπού. Το σίγουρο είναι ότι, όχι μόνο δεν είναι ντροπή να ζητήσει κανείς στήριξη, αλλά είναι και δείγμα γενναιότητας. Όταν κανείς αποδέχεται την κατάστασή του και επιζητεί βοήθεια από κάποιον ειδικό, ήδη βρίσκεται στο μέσον της λύσης. Ο ειδικός αξιολογεί την κατάσταση και προτείνει ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα παρέμβασης, το οποίο έχει ως στόχο τη βελτίωση των συμπτωμάτων σε όλα τα επίπεδα.
Τι λύσεις υπάρχουν;
Η διάγνωση και αντιμετώπιση των διαταραχών άγχους γίνεται από ειδικό ψυχολόγο και από ψυχίατρο. Η αντιμετώπιση περιλαμβάνει την ψυχοθεραπεία και, αν χρειαστεί, τη φαρμακευτική αγωγή. Με την αρωγή του ειδικού, το άτομο μαθαίνει μεθόδους αντιμετώπισης των στρεσογόνων καταστάσεων, πώς να ηρεμεί και να μην πανικοβάλλεται, αλλά και πώς να ρυθμίζει συνολικά το άγχος του.
Μπορεί, όμως, κανείς και μόνος του να κάνει κάποια πράγματα συμπληρωματικά, ώστε να διαχειριστεί το άγχος του. Πιο συγκεκριμένα:
- Να θέτει ρεαλιστικούς στόχους για την ημέρα και γενικότερα για τη ζωή του.
- Να προλαβαίνει τις αρνητικές σκέψεις στο ξεκίνημά τους, κάνοντας κάτι διαφορετικό, ώστε να αποσπάσει την προσοχή του από αυτές.
- Να επιδιώκει τη χαλάρωση και την ψυχική ηρεμία μέσω μιας βόλτας, μιας ενδιαφέρουσας δραστηριότητας, καθώς και μέσω της επικοινωνίας με αγαπημένα πρόσωπα.
- Να θεσπίσει μια καθημερινή ρουτίνα, με τακτική σωματική άσκηση, επαρκή ύπνο και υγιεινές διατροφικές συνήθειες.
Συμπέρασμα
Η ψυχική υγεία είναι ένα αγαθό ανεκτίμητης αξίας. Κατά βάθος, ο καθένας μας επιζητεί εσωτερική ηρεμία και γαλήνη. Διάφοροι παράγοντες, όμως, διαταράσσουν αυτήν την ηρεμία και μας οδηγούν στο άγχος και στην ταραχή. Εάν αυτό γίνει μόνιμο και ανεξέλεγκτο, είναι καλό να απευθυνθούμε σε κάποιον ειδικό. Παρ’ όλα αυτά, πρέπει και εμείς οι ίδιοι να αλλάξουμε στάση και να συνειδητοποιήσουμε ότι, όσα και αν πετύχουμε στην ζωή μας, αν δεν είμαστε αληθινά χαρούμενοι μέσα μας, δεν θα έχουμε καταφέρει τίποτε. Γι` αυτό, είναι ανάγκη να ψάξουμε βαθύτερα και να αναζητήσουμε με ωριμότητα και ειλικρίνεια τι είναι όντως αυτό που θα μας δώσει την αληθινή χαρά.
References
https://lamberts.gr/πώς-να-διαχειριστούμε-το-άγχος-μας-81-τε/
https://www.doctoranytime.gr/p/diataraxes-agxous
https://www.onmed.gr/ygeia-psyhikh/story/396744/13-paragontes-poy-mporoyn-na-prokalesoyn-agxos
https://www.onmed.gr/ygeia-psyhikh/story/396912/oi-epiptoseis-toy-agxoys-sto-soma
https://kalimeristherapist.com/άγχος/
.svg)
.svg)
.svg)
.png)
