.png)
Η Παγκόσμια ημέρα κατά του Συστηματικού Ερυθηματώδη Λύκου έχει οριστεί στις 10 Μαΐου και έχει στόχο την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κόσμου για τη νόσο, τις επιπλοκές της και τα μέτρα αντιμετώπισής της.
Τι είναι ο Ερυθηματώδης Λύκος;
Ο ερυθηματώδης λύκος είναι μια αυτοάνοση φλεγμονώδης διαταραχή, η οποία εμφανίζεται όταν το ανοσοποιητικό σύστημα, μέσω της παραγωγής αυτοαντισωμάτων, επιτίθεται στα υγιή κύτταρα και τους ιστούς του ίδιου του οργανισμού.
Ταξινομείται σε 4 κατηγορίες, με βάση την πορεία της νόσου, τα συστήματα του σώματος που εμπλέκονται και τους τύπους των δερματικών αλλοιώσεων:
- Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος (ΣΕΛ)
- Υποξύς δερματικός ερυθηματώδης λύκος (SCLE)
- Δισκοειδής ερυθηματώδης λύκος (DLE)
- Υποδερματίτιδα του λύκου (lupus panniculitis) / εν τω βάθει λύκος (lupus profundus)
Τι είναι ο Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος (ΣΕΛ);
Ο ΣΕΛ, τον οποίο θα αναλύσουμε σε αυτό το άρθρο, είναι η πιο κοινή και σοβαρή μορφή λύκου. Προσβάλλει ένα ανά 100.000 άτομα τον χρόνο. Αφορά όλες τις ηλικίες, αλλά είναι συχνότερη μεταξύ 15 και 45 ετών. Η αναλογία γυναικών προς άνδρες είναι περίπου 9:1.
Πρόκειται για µια χρόνια, συστηµατική, φλεγµονώδη πάθηση, µε διακυµάνσεις στη δραστηριότητά της, γνωστές ως εξάρσεις και υφέσεις. Μπορούν να νοσήσουν άτομα οποιασδήποτε ηλικίας, περιλαμβανομένης και της νεογνικής. Προσβάλλει πολλά διαφορετικά συστήματα του σώµατος, όπως το δέρμα, τις αρθρώσεις, το αίμα, την καρδιά, τα αιμοφόρα αγγεία, τον εγκέφαλο, τα πνευμόνια και τα νεφρά. Αν και είναι µία χρόνια πάθηση, αυτό δεν σηµαίνει πως ο ασθενής δεν µπορεί να έχει µια φυσιολογική ζωή. Μπορεί να μην θεραπεύεται, αλλά υπάρχει η δυνατότητα να ελεγχθεί µε την κατάλληλη θεραπευτική αντιµετώπιση.
Ποια είναι τα αίτια;
Η αιτιολογία της νόσου δεν είναι γνωστή, ούτε μπορεί να γίνει πρόβλεψη ποιος πρόκειται να νοσήσει από αυτή. Το σίγουρο είναι ότι υπάρχει κάποια διαταραχή στο ανοσολογικό σύστημα του οργανισμού, το οποίο, αντί να τον προστατεύει, παράγει αυτοαντισώματα εναντίον του. Τα αντισώματα αυτά επιτίθενται στους ιστούς του οργανισµού, προκαλώντας φλεγµονή, βλάβη και τελικά τα συμπτώματα της νόσου.
Τα αίτια της διαταραχής αυτής είναι πολυπαραγοντικά. Έχουν να κάνουν με γενετικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Περιβαλλοντικοί παράγοντες μπορεί να είναι ιογενείς λοιμώξεις, έκθεση σε ηλιακή ακτινοβολία, χημικές ουσίες και μεταβολικές διαταραχές που συνδέονται με τον τρόπο ζωής και τη διατροφή. Ορισμένα φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν ένα αναστρέψιμο σύνδρομο τύπου ΣΕΛ, το οποίο σχεδόν πάντα εξαφανίζεται µε τη διακοπή του υπεύθυνου φαρµάκου. Οι θηλυκές ορμόνες παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της νόσου. Γι` αυτό και προσβάλλονται κατ’ εξοχήν γυναίκες. Τέλος, μελέτες δείχνουν ότι η ψυχική καταπόνηση από στρεσογόνα γεγονότα στη ζωή συνδέονται με την έναρξη ή της έξαρση της νόσου.
Κάποιες μελέτες δείχνουν ότι ορισμένα άτομα κληρονομούν την τάση να αποκτήσουν λύκο. Πάντως, δεν υπάρχουν αποδείξεις για το ότι μεταδίδεται απευθείας, για παράδειγμα από τη μητέρα στην κόρη.
Πώς εκδηλώνεται ο ΣΕΛ;
Τα ενοχλήματα που εμφανίζει κάθε ασθενής με ΣΕΛ είναι διαφορετικά. Η πορεία του συνήθως έχει εξάρσεις και υφέσεις.
Οι επώδυνες ή οιδηματώδεις αρθρώσεις, ο πυρετός και τα δερματικά εξανθήματα, συνοδευόμενα από αίσθημα κακουχίας, αποτελούν τις συνήθεις εκδηλώσεις του ΣΕΛ. Είναι χαρακτηριστικό ότι περίπου οι μισοί ασθενείς έχουν μια κοκκινίλα στα μάγουλα, ενώ πολύ λίγοι έχουν το τυπικό εξάνθημα «πεταλούδας», που εκτείνεται στα μάγουλα και στη ράχη της μύτης.
Οι ασθενείς με ΣΕΛ μπορεί να παρουσιάζουν οποιεσδήποτε από τις παρακάτω εκδηλώσεις :
- Συστηματικές (κόπωση, πονοκεφάλους, πυρετό, αρθραλγίες, απώλεια/πρόσληψη βάρους)
- Μυοσκελετικές (αρθραλγίες, μυοσίτιδα, μυαλγίες, αρθρίτιδα)
- Δερματολογικές (βλεννογονοδερματικές αλλοιώσεις, εξάνθημα προσώπου, φωτοευαισθησία, δισκοειδή λύκο, έλκη στο στόμα)
- Νεφρικές (νεφρική ανεπάρκεια, νεφρική νόσο)
- Νευροψυχιατρικές (εγκεφαλίτιδα, σπασμούς, ψύχωση)
- Πνευμονικές (πλευρίτιδα, πλευριτικές συλλογές, πνευμονίτιδα, πνευμονική υπέρταση)
- Γαστρεντερικές (ναυτία, δυσπεψία, κοιλιακό πόνο)
- Καρδιακές (περικαρδίτιδα, μυοκαρδίτιδα)
- Αιματολογικές (αυτοάνοση αιμολυτική αναιμία, κυτταροπενίες). Οι κυτταροπενίες οδηγούν σε αυξημένη τάση για λοιμώξεις, αναιμία και εύκολη αιμορραγία. Άλλα άτομα έχουν αυξημένη τάση για δημιουργία θρόμβων.
Άλλα γενικά συμπτώματα της νόσου μπορεί να είναι:
- Οίδημα στα χέρια, στα πόδια και γύρω από τα μάτια
- Τριχόπτωση (αλωπεκία)
- Διογκωμένοι λεμφαδένες
- Ορογονίτιδα
- Σύνδρομο Raynaud (Ρεϊνό) - Διαταραχή στην αιματική κυκλοφορία στα χέρια και στα πόδια, κατά την οποία οι άκρες των δακτύλων γίνονται ωχρές ή μπλε.
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Μερικές φορές είναι δύσκολο να διαγνωστεί η πάθηση, ειδικά σε άτοµα µε ήπια συµπτώµατα. Ένα πλήρες ιστορικό, σε συνδυασμό με τη φυσική εξέταση και τα αποτελέσματα ειδικών εξετάσεων, είναι αυτά που τελικά θέτουν τη διάγνωση. Οι εξετάσεις που πραγματοποιούνται είναι:
- Εργαστηριακές εξετάσεις
- Αιματολογικές εξετάσεις
- Μέτρηση αυτοαντισωμάτων, με κύρια τα ANA, αντι-dsDNA, αντι-Sm, αντι-RNP, αντι-Ro(SSA), αντι-La(SSB), καθώς και αντιφωσφολιπιδικών αντισωμάτων.
- Ανάλυση ούρων
- Απεικονιστικές εξετάσεις
- Ακτινογραφία θώρακα
- Υπερηχογράφημα καρδιάς
- Βιοψία
Λήψη δείγματος ιστού από το δέρμα ή το νεφρό.
Ποια είναι η αντιμετώπιση;
Κάθε ασθενής με συστηματικό ερυθηματώδη λύκο αποτελεί ξεχωριστή περίπτωση από πλευράς θεραπευτικής. Για τον προσδιορισμό της αντιμετώπισης, απαιτείται προσεκτική συζήτηση για τα οφέλη και τους κινδύνους της θεραπείας μεταξύ του ασθενούς και του θεράποντος γιατρού. Ο υπεύθυνος γιατρός πρέπει να βρίσκεται σε διαρκή επικοινωνία με γιατρούς από διάφορες ειδικότητες, ώστε ο ασθενής να λαμβάνει την καλύτερη δυνατή φροντίδα για κάθε πρόβλημά του.
Το πρόγραµµα θεραπείας για τον λύκο περιλαµβάνει τη φαρµακευτική αγωγή, την ανάπαυση, την προσοχή στην έκθεση στον ήλιο, τη σωστή διατροφή και την ψυχολογική υποστήριξη. Πιο αναλυτικά:
- Φαρμακευτική αγωγή
- Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη
- Ανθελονοσιακά φάρμακα
- Κορτικοστεροειδή
- Ανοσοκατασταλτικά
- Βιολογικοί παράγοντες
- Αντιπηκτικά
- Φάρμακα που αφορούν βλάβη συγκεκριμένου οργάνου
Οι στόχοι της φαρμακευτικής θεραπείας είναι ο έλεγχος των συμπτωμάτων, η μείωση της έντασης της φλεγμονής και της βλάβης στα όργανα που μπορεί να έχουν πληγεί, η καταστολή του ανοσοποιητικού και η μείωση των υποτροπών. Τυχόν παρενέργειες, οι οποίες προκύπτουν τόσο από τα ίδια τα φάρμακα όσο και από την ανοσοκαταστολή, πρέπει να εντοπίζονται και να αντιμετωπίζονται εγκαίρως.
- Προστασία από τον ήλιο
Η έκθεση στον ήλιο χειροτερεύει σε μερικά άτομα τα δερματικά συμπτώματα. Γι` αυτό, οι ασθενείς πρέπει να λαμβάνουν ορισμένες προφυλάξεις.
- Δίαιτα
Το ισορροπημένο διαιτολόγιο αποτελεί σημαντικό μέρος του θεραπευτικού προγράμματος. Η δίαιτα που είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά και λάδι ψαριού μπορεί να έχει ευεργετικά αποτελέσματα στην πορεία του λύκου, εμποδίζοντας τη φλεγμονή να αναπτυχθεί.
- Ψυχολογική υποστήριξη
Δεν υπάρχει αμφιβολία πως κάθε χρόνια ασθένεια συνοδεύεται από ψυχολογική και συναισθηματική επιβάρυνση. Επομένως, είναι πολύ σημαντικό τα άτομα αυτά να έχουν υποστήριξη από ειδικούς ψυχικής υγείας.
Ποια είναι η πρόγνωση της ασθένειας;
Η έκβαση του ΣΕΛ βελτιώνεται εντυπωσιακά με την έγκαιρη διάγνωση και τη σωστή θεραπεία. Πολλοί ασθενείς με έναρξη του ΣΕΛ στην παιδική ηλικία έχουν πολύ καλή πορεία. Γενικώς, όμως, η νόσος μπορεί να είναι σοβαρή και απειλητική για την ανθρώπινη ζωή, ενώ μπορεί να παραμείνει ενεργός σε όλη τη διάρκεια της ζωής του ατόμου.
Εγκυμοσύνη και Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος
Παρόλο που η εγκυμοσύνη στις γυναίκες με ΣΕΛ θεωρείται υψηλού κινδύνου, πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι οι περισσότερες γυναίκες με ήπιο έως μέτριο ΣΕΛ φτάνουν στον τοκετό με ασφάλεια. Ιδανικά, η γυναίκα με ΣΕΛ θα πρέπει να μείνει έγκυος εφόσον η νόσος της είναι σε πλήρη ύφεση, τόσο κλινικά όσο και εργαστηριακά. Παρόλα αυτά, σε ορισμένες γυναίκες, κατά τη διάρκεια της κύησης ή κατά τη λοχεία, ίσως παρατηρηθεί έξαρση της νόσου.
Γενικώς, η γονιμότητα ή η ικανότητα σύλληψης μπορεί να ελαττωθεί κατά τη διάρκεια εξάρσεων της νόσου. Στις γυναίκες με συγκεκριμένα αντισώματα, οι αποβολές είναι συχνότερες. Γι` αυτό, πρέπει να λαμβάνουν την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή. Πρέπει, όμως, να ελέγχονται τα φάρμακα που λαμβάνει η ασθενής, ώστε αυτά να μην είναι τοξικά για το έμβρυο. Επομένως, η συμπαρακολούθηση της ασθενούς από τον μαιευτήρα-γυναικολόγο και τον ρευματολόγο είναι απολύτως αναγκαία και ωφέλιμη για την ασθενή.
References
https://rheumatism.org.cy/παθήσεις/συστηματικός-ερυθηματώδης-λύκος/
https://www.tosomasoumilaei.gr/ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΟΣ-ΕΡΥΘΗΜΑΤΩΔΗΣ-ΛΥΚΟΣ
https://www.e-rheumatology.gr/scientific-articles/systimatikos-erythimatodis-lykos-0
http://www.elire.gr/info_det.php?di=12
https://iator.net/aftoanosa-nosimata/sustimatikos-eruthimatodis-lukos/
https://dralexiou.gr/συχνοτερεσ-δερματικεσ-παθησεισ/ερυθηματώδης-λύκος/
.svg)
.svg)
.svg)
.png)
