Συμπτώματα που φανερώνουν διαταραχή ισορροπίας, όπως η ζάλη και ο ίλιγγος, είναι από τις πιο συχνές αιτίες επίσκεψης σε ιατρεία διαφόρων ειδικοτήτων.
Ο ίλιγγος κρύβει μέσα του πάντα αίσθημα περιστροφής και οφείλεται συνήθως σε προβλήματα του λαβυρίνθου. Η ζάλη είναι μια δυσάρεστη εμπειρία που προκαλεί φόβο και ανασφάλεια σε όλους τους ανθρώπους που έχει τύχει να την βιώσουν.
Για την ισορροπία, χρειάζεται η σωστή λειτουργία αρκετών επιμέρους συστημάτων. Το κεντρικό νευρικό σύστημα ως συντονιστής, το αιθουσαίο (λαβύρινθος) με αισθητηριακό όργανο το έσω αφτί, αλλά και η όραση με επιτελικό ελεγκτικό ρόλο.
Τόσο αυτονόητη η ισορροπία, αλλά τόσο πολύπλοκη στην ολοκλήρωσή της. Καταλαβαίνουμε την αξία της όταν την απωλέσουμε.
Η απώλεια της ισορροπίας μπορεί να οφείλεται σε πλειάδα αιτιών:
- Ωτολογικές παθήσεις που επηρεάζουν τη λειτουργία του λαβυρίνθου, με πιο συχνή πάθηση τον ίλιγγο θέσης. Αυτή είναι μια καλοήθης νόσος, που πολλές φορές αρκεί ένας χειρισμός για να απαλλαχθεί ο ασθενής από ταλαιπωρία ημερών ή και εβδομάδων ενίοτε.
- Νευρολογικές παθήσεις, από οξεία αγγειακά επεισόδια μέχρι νευροεκφυλιστικά νοσήματα, μπορεί να κρύβονται πίσω από ένα επεισόδιο ζάλης. Ο ρόλος μας σε αυτές τις περιπτώσεις είναι να γίνει γρήγορα ορθή διάγνωση για ένα νόσημα που μπορεί να είναι δυνητικά απειλητικό για τη ζωή του πάσχοντος.
- Προβλήματα του μυοσκελετικού συστήματος, με σημαντικότερα αυτά της αυχενικής μοίρας σπονδυλικής στήλης, επιβαρύνουν την ισορροπία και την καθιστούν εργώδη. Οι ασθενείς αυτοί αισθάνονται συνεχώς αστάθεια, με αποτέλεσμα την κόπωση και την απογοήτευση ακόμα και για τις καθημερινές δραστηριότητές τους. Ατομικά προγράμματα αποκατάστασης βοηθούν πολύ την παραπάνω κατηγορία ασθενών.
Λόγω της πολυπλοκότητας της διαταραχής της ισορροπίας, η επιτυχής προσέγγισή της απαιτεί μεθοδικότητα, γνώση, υπομονή, καλή σχέση ασθενή - θεράποντα ιατρού και σύγχρονο διαγνωστικό εξοπλισμό.
Σήμερα, διαθέτουμε μια σειρά από τεστ, ώστε να εξακριβώσουμε τη γενεσιουργό αιτία και να προτείνουμε τη βέλτιστη θεραπευτική παρέμβαση.
Όσον αφορά τον λαβύρινθο, εξετάζουμε και τα πέντε τελικά αισθητηριακά όργανα (3 ημικύκλιοι σωλήνες και 2 κυστίδια).
Με το head impulse test μπορούμε να υπολογίσουμε τη βλάβη κάθε ημικύκλιου σωλήνα ξεχωριστά. Το τεστ χρησιμοποιείται τόσο στην οξεία φάση, όσο και για την παρακολούθηση της αποκατάστασης της πάθησης.
Με τον προσδιορισμό της οπτικής κατακόρυφου, βλέπουμε αν ο ασθενής αισθάνεται σωστά την κάθετο στο περιβάλλον, ώστε να μπορεί να εναρμονιστεί με τη βαρύτητα. Όταν όλο το σώμα μας είναι σε κλίση (κορμός-κεφάλι-μάτια), καταλαβαίνουμε πόσο πιο δύσκολη είναι η ισορροπία και κατά συνέπεια και η επιβάρυνση των μυών και των αρθρώσεων.
Σε ένα επόμενο βήμα, και ειδικά σε ασθενείς με συνοδά νευρολογικά νοσήματα, ελέγχουμε την οφλαμοκινητικότητα, αναζητώντας βλάβες πιο κεντρικά στον εγκέφαλο (στέλεχος) και την παρεγκεφαλίδα που μπορεί να σχετίζονται με τα συμπτώματα. Για τη σωστή ισορροπία, χρειάζεται σταθερό οπτικό πεδίο.
Τέλος, με ειδικό εξοπλισμό, είμαστε σε θέση να κάνουμε αξιολόγηση πολλών παραμέτρων της στάσης του σώματος. Ακούμε όλους τους ασθενείς που έχουν δυσκολίες στην ισορροπία και σε παλαιότερες εξετάσεις δεν έχει εντοπιστεί κάτι το ιδιαίτερο. Προσπαθούμε να βρούμε δυσλειτουργίες και να τις αντιμετωπίσουμε με τελείως διαφορετικό τρόπο από ό,τι μέχρι σήμερα. Η φαρμακευτική αγωγή δεν είναι τόσο σημαντική, όσο ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα ασκήσεων και επανεκπαίδευσης της ισορροπίας. Η ιδιοδεκτικότητα πρέπει να ενισχυθεί και ο ασθενής να κερδίσει τους χαμένους αυτοματισμούς ισορροπίας και να ενισχύσει την αυτοπεποίθησή του. Με αυτόν τον τρόπο, ελαττώνουμε και τον κίνδυνο πτώσης σε μεγάλες ηλικίες, με όλα τα συνεπακόλουθα οφέλη.
Τα εργαλεία που διαθέτουμε σήμερα είναι πολλά. Παραπάνω αναφέραμε επιγραμματικά μόνο μερικά από αυτά. Ανάλογα με την κάθε περίπτωση, προχωρούμε σε εκείνες τις εξετάσεις-τεστ που χρειάζεται, ώστε να ρίξουμε φως σε κάθε μικρή λεπτομέρεια που είναι απαραίτητη για τη σωστή ισορροπία. Σκοπός μας είναι η βελτίωση ποιότητας ζωής των ασθενών που ταλαιπωρούνται για μεγάλο διάστημα, αλλά και η άμεση θεραπευτική παρέμβαση στα οξεία επεισόδια.
